Jeśli ktoś jeszcze pamięta perypetie Daniela Olbrychskiego z młodszą kobietą w filmie ”Kolejność uczuć” z roku 1993, to może też uzna, że różnica wieku między partnerami w miłości, seksie, you name it, stanowi często powracającyCzytaj dalej
Kategori: Recenzje
Polska literatura migracyjna w Szwecji
Średnio każdego roku wydawanych jest w Polsce około 35 tysięcy tytułów książek. Parę książek wydawanych co roku przez polskich autorów mieszkających w Szwecji to zaledwie malutka kropla polskiej literatury. To, co kiedyś było nazywane literaturąCzytaj dalej
ALEKSANDER KWIATKOWSKI: Sprawiedliwi ante portas!
Bartłomiej Krupa określił kilka lat temu dwa dyskursy w polskich badaniach okoliczności Zagłady, w szczególności stosunków polsko-żydowskich: ”… historiografii krytycznej, dostrzegającej i eksplorującej czarne karty w postawach społeczeństwa polskiego wobec zagłady Zydów, oraz antagonistycznej względemCzytaj dalej
Krakusy w Sztokholmie
Byłem na „Piwnicy pod Baranami”. Najbardziej podobał mi się skrzypek, tuż po nim pani śpiewająca swoje piosenki/wiersze, do których również komponuje muzykę. I to by było na tyle. Ach, jeszcze jedno – fatalny dźwięk! KtoCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Antyrasizm
Szereg filmów nawiązuje w ostatnich latach do – nigdy do końca nie rozstrzygniętego – problemu równouprawnienia i sprawiedliwości społecznej w odniesieniu do African Americans. Kilka przykładów: W roku 2016 powstała nie tyle nowa wersja “NarodzinCzytaj dalej
Polska, Szwecja, Skandynawia
Co i raz pojawia się fala popularno-naukowych, reportażowych czy publicystycznych książek o Szwecji. Do jednych najnowszych należy lekko i z humorem napisana relacja skandynawistki, Natalii Kołaczek. To pozycja nad wyraz aktualna, wychwytująca nowinki szwedzkie, jakCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Piekło celibatu czy żądze wszeteczne?
Sensacją ostatnich dni w Polsce jest film braci Sekielskich, Marka (producent) i Tomasza (reżyser), dokumentujący zbrodnie księży-pedofilów. Oczywiście pars pro toto, bo kilka – dziś już dorosłych – ofiar molestowania (Anna Misiewicz, Marek Mielewczyk, AndrzejCzytaj dalej
Jeszcze jeden portret pokolenia
Wiele lat temu recenzowałem na łamach NGP (nr 5/2009, ”Podwójny portret pokolenia”) dwie obszerne książki na ten sam temat. Teresa Torańska (”Jesteśmy”) i Joanna Wiszniewicz (”Życie przecięte”) zdokumentowały, poprzez ponad 70 portretów/wywiadów, pokolenie Marca ’68,Czytaj dalej
Ludzie o złotym sercu
Trzymam w ręku książkę Jolanty Szutkiewicz: „Ludzie o złotym sercu”, będącą zwieńczeniem pomysłowego przedsięwzięcia. Oko przyciąga dyskretna ale wymowna okladka, wielobarwny obrys serca na bialym tle. Autorka przez dłuższy czas przygotowywała materiał ukazujący nam ludzi,Czytaj dalej
„Nić losu” Ireny Desselberger
W życiu każdego z nas przychodzi moment, kiedy zaczynamy wspominać lata dzieciństwa, okresu dorastania, dojrzałości… Niektórzy pozostają na odnawianiu tych wspomnień wyłącznie w ramach własnej świadomości i pamięci, inni natomiast sięgają po symboliczne pióro (wCzytaj dalej
Fascynujący romans, fascynująca książka
Tak to mogło wyglądać, ale pewności nie ma. Chociaż nie mam wątpliwości, że właśnie taka wersja zdarzeń utrwali się na zawsze. Romans (czy może raczej zauroczenie) Jerzego Giedroycia młodą i atrakcyjną Agnieszką Osiecką to ”miłośćCzytaj dalej
Jeszcze jedna kapliczka straceńców?
XXVI Przegląd Filmów Alpinistycznych im. Wandy Rutkiewicz miał znów odcień archeologii. Powtórzono dawny film Anny Teresy Pietraszek ”Orłem być” (2014), zawierający pełne 11′ minut z odnalezionego materiału Stefana Bernadzikiewicza z 1939 roku. W ”Dreamland” (2018)Czytaj dalej
O Wampirze z Bytowa bez znieczulenia
Nie wyjdzie na wolność. To wiem już na pewno. Sąd Apelacyjny oddalił w 2017 roku apelację Leszka Pękalskiego i słynny ”Wampir z Bytowa” po odsiedzeniu 25 lat więzienia, trafił do zamkniętego ośrodka w Gostyninie. HistorięCzytaj dalej
Trochę za słodko
Szwecja – kraj dziwny, inny, ale sympatyczny. I odkrywany na nowo. Każda fala emigracyjna (tym razem i ta ekonomiczna i ta młoda-studiująca) musi sobie tę Szwecję przyswoić we własny sposób. Tak było i jest. ”Chciałaby,Czytaj dalej
Surowa ocena
Polen? Quo vadis? – pyta Peter Johnsson. Wbrew sugestiom tytuł książki nie ma żadnego symbolicznego odniesienia do sienkiewiczowskiego pytania. To raczej tylko chwytliwy tytuł. Sugestię, jakoby publicystyka Johnssona miała jakąś wyraźną wymowę ideową, głoszącą zwycięstwoCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Wyścig do bieguna
W latach 1911-12 Robert Falcon Scott przegrał z Amundsenem wyścig do bieguna południowego, a drugie miejsce przypłacił śmiercią. Ale Brytyjczycy zrealizowali o nim fabularny dramat ”Scott na Antarktyzie” (1948) i telewizyjny dokument ”Scott’s Last Journey”Czytaj dalej
Zwykłe niezwykłe życie
Historia literatury pełna jest takich opowieści, a kolejni autorzy wciąż stają przed wyzwaniem, jak pokazać zwykłych bohaterów wplecionych w niezwykłe życiorysy. Leżą przede mną trzy książki autorek związanych ze Szwecją. Każda inna, a jednak łączyCzytaj dalej
Czas leczy rany?
Czas lecz rany, ale nie potrafi zmienić faktów. Książka ”Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660” to kolejna praca o pustoszeniu Polski przez wojska szwedzkie w czasacvh Potopu. To obraz przerażający. To jużCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Polsko-szwedzkie spotkania
Przy okazji przybycia polskiej grupy lantarbetare do Skåne, operator Ita Zbroniec-Zajt (także współproducentka) realizuje (nagrodzone na festiwalu w Kopenhadze) piękne, geometryczne zdjecia pól, łanów, lasów, maszyn, zwierząt i ludzi w luźnej opowieści utkanej z przypadkowychCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Narodziny gwiazdy?
To dramat między karierą a nałogiem, jak w filmach z Janet Gaynor, Judy Garland, Barbrą Streisand i Lady Gaga, umiejscowiono w epizodycznym tle. Widzimy natomiast jak globalizacja dosięga brytyjskiej Isle of Wight, gdzie młoda Polka,Czytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Zdrada stanu
Kontynuacjom i rozgałęzieniom grupy trzech, czterech czy pięciu sowieckich szpiegów z Cambridge najwyraźniej nie ma końca. ’Bohaterką’ ostatniego jest niejaka Melitta Norwood, tu ukazana jako Joan Stanley w narracji z kluczem, gdzie również można domyślaćCzytaj dalej
Bez rozpychania się łokciami. Wspomnienia Aleksandra Kwiatkowskiego
Aleksander Kwiatkowski w listopadzie 2015 roku roku obchodził piękny jubileusz. Jaką liczbą przyozdobiony nie napiszę, bo i tak nikt mi nie uwierzy. Zresztą każdy ciekawy znajdzie odpowiednią informację, jeśli tylko sięgnie po zatytułowaną kokieteryjnie książkęCzytaj dalej
Szwedzkie wątki ”Rozmów” Jerzego Illga
W drugiej połowie lat 1980. Jerzy Illg (później redaktor naczelny wydawnictwa Znak) pracował w Sztokholmie ”na czarno”, sprzątając i pełniąc nocne dyżury w recepcji hotelu Residens na Kungsgatan. To doświadczenie ułatwiło mu później przeprowadzenie tamżeCzytaj dalej
„Warszawasvenskarna”, czyli opowiedzmy to jeszcze raz
Ile razy można wyważać te same otwarte drzwi? Na przykładzie książki Staffana Thorsella „Warszawasvenskarna” okazuje się, że bez końca. Jedyne, co usprawiedliwia autora i wydawcę, to fakt, iż wiedza Szwedów na temat historii II wojnyCzytaj dalej
Piąta odsłona dzienników Józefa Hena
Tytuł banalnie prosty: „Dziennika ciąg dalszy”. I na pozór jest to typowy diariusz piarski: refleksje z dnia przeplatane rozważaniami i próbami warsztatowymi oraz przywoływanymi przez pamięć anegdotami z długiego życia. Tyle tylko, że ten metrykalnyCzytaj dalej
Don Kichot
Wielu filmowców zmagało się z prozą Miguela de Saavedry Cervantesa. Wśród tych, którym się lepiej czy gorzej powiodło notujemy Lau Lauritzena, który w rolach Don Kichota i Sancho Pansy obsadzil w r. 1926 Pata iCzytaj dalej
Galeria sprzedawczyków
Obok Sławomira Kopera i Mariusza Urbanka należy Joanna Siedlecka do czołowych przedstawicieli polskiej biografistyki, szczególnie koncentrując się na sylwetkach pisarzy. Koper ma szerszą perspektywę i układa swoje zbiorowe portrety według klucza genderowego bądź historycznego. UrbanekCzytaj dalej
Ta nasza młodość…
To nie będzie recenzja, albo może nie tylko recenzja. Znałem Jacka kiedyś dawno, studiowaliśmy przez dwa lata historię na Uniwersytecie Warszawskim na tym samym roku (Karol Modzelewski – rok niżej), potem, z przerwami, spotykałem goCzytaj dalej
Zapiski krytyczne: Dżentelmen włamywacz
Postać gentlemana włamywacza nie jest nowa, poczynając od ”Arsena Lupina” Maurice’a Leblanca i ”Fantomasa” Pierre Souvestre’a i Marcela Allaina. Wcielił się w nią teraz skutecznie producent i odtwórca głównej roli Robert Redford (still going strong, rocznikCzytaj dalej
„Rówieśniczki” czyli Piękna i Bestia w polskiej ambasadzie w Sztokholmie
„Rówieśniczki” Katarzyny Tubylewicz to na pozór typowa damska literatura wagonowa, której mistrzyniami są takie autorki jak Małgorzata Kalicińska czy Katarzyna Grochola. Niby napisana sprawnie, ale pełna klisz i stereotypów. Klisz postaciowych: niedopieszczona żona karierowicza znajdujeCzytaj dalej
Arne Ruth odsłania kulisy szwedzkich mediów
„Extra. Arne Ruth talar ut” – okładka tej książki zapowiada sensacyjne treści. W środku jednak sensacji jak na lekarstwo, dostajemy natomiast ciekawy portret jednego z najważniejszych ludzi szwedzkich mediów lat 70., 80. i 90. iCzytaj dalej
ALEKSANDER KWIATKOWSKI: Serialowy paradoks poprawności politycznej
Po kilku filmach i seriach ”wypoczynkowych”, Colin Nutley zdaje się powracać do stylu, którym zasłynał niegdyś. Do umiejętności przedstawiania Szwedów, co prawda w krzywym zwierciadle, ale lepiej i trafniej, niż to umieli sami Szwedzi. TuCzytaj dalej
Mord w Akademii
Jak ratować powoli zjadający własny ogon gatunek powieści kryminalnej? Niezły pomysł na odświeżenie tego genre´u ma szwedzki pisarz Martin Olczak. „Klasyczne” powieści kryminalne ciągle są modne. Aż za modne. Co roku, zarówno w Szwecji, jak iCzytaj dalej
LUDOMIR GARCZYŃSKI GĄSSOWSKI: Trzy książki, które mogły wstrząsnąć Polską
Ale nie wstrząsnęły. Podobnie, jak wydana niedawno czwarta książka. Ta ostatnia to tłumaczenie z języka niemieckiego. Autorstwa, mało znanego niemieckiego historyka średniego pokolenia, Rolfa-Dietera Müllera. Przydługi tytuł: „WSPÓLNY WRÓG. Hitlerowskie Niemcy i Polska przeciw ZwiązkowiCzytaj dalej
Australijsko-szwedzka odyseja czyli „Przez morze do szczęścia” Marii Rejment
Jak głosi znane powiedzenie, to życie jest autorem najprzedziwniejszych scenariuszy, serwując nam często niespodziewane przeżycia i doświadczenia. I czasami te właśnie doznania w którymś momencie jakby napierają na nas „od środka”, powodując nieodpartą potrzebę oddaniaCzytaj dalej
Głos pokolenia
Pokolenie, do którego należy mieszkający w Sztokholmie Maciej Klich, autor książki ”Niepokorny”, wniosło istotny wkład w odzyskanie suwerenności przez Polskę. Czytając ją przypomniała mi się książka Bohdana Cywińskiego ”Rodowody Niepokornych” – książka Klicha to swegoCzytaj dalej
Opowieść dramatyczna, szkoda, że irytująca
Na książkę Emilii Degenius „Åka skridskor i Warszawa” („Na łyżwach w Warszawie”) składa się splot dwóch narracji. Pierwsza obejmuje wspomnienia i reminiscencje autorki z dzieciństwa, młodości, czyli tego co składa się na jej przeszłość wCzytaj dalej
Emigracja: między dwoma światami
Myślę, że jakaś forma emigracji potrzebna jest każdemu z nas. To ona uczy poznawać na nowo, odkrywać znaczenia obcych do tej pory zapachów, słów: kochać, tolerować, dawać szansę przypadkowi, ryzykować… Jeśli choć raz przekroczy sięCzytaj dalej
Brudne serca
To tytuł wstrząsającej i wrażliwej książki Anny Kłys, pisarki i dziennikarki znanej m.in. z wielkiego wywiadu-rzeki z Bohdanem Smoleniem. Mnie ten tytuł skojarzył się ze znaną książką Marka Hłaski „Brudne czyny”. Nie wykluczam, że i dlaCzytaj dalej
Ile naprawdę tego ciepła?
Ciepło tu czy zimno, sztywno czy na luzie, życzliwie czy bezdusznie? Mamy egalitarność czy skostniałe, ukryte hierarchie? Dominuje harmonijna współpraca albo raczej wyścig szczurów, panuje wzajemne zaufanie, a może to jednak tylko hipokryzja? Jak naprawdęCzytaj dalej
Czas leczy rany?
Czas lecz rany, ale nie potrafi zmienić faktów. Kolejna książka o zniszczeniach szwedzkich na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660 to obraz przerażający. To już któraś z kolei książka poświęcona temu tematowi. Zbiorowa praca wydanaCzytaj dalej
Trochę za słodko
Szwecja – kraj dziwny, inny, ale sympatyczny. I odkrywany na nowo. Każda fala emigracyjna (tym razem i ta ekonomiczna i ta młoda – studiująca) musi sobie tę Szwecję przyswoić we własny sposób. Tak było iCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Raz jeszcze o van Goghu
Życie i twórczość Vincenta van Gogha interesowały filmowców od dawna. Poczynając od słynnej biografii ”Pasja życia” (1956), kiedy w postać malarza wcielił się Kirk Douglas, poprzez niedawną, częściowo polską animację ”Loving Vincent”, nadal pokazywaną naCzytaj dalej
Obrazki z życia sztokholmskiej Polonii są jak krzywe zwierciadło
Nazywa się Przystupa, pracuje jako sprzątaczka w Szwecji, mówi wsiowym polskim i angielskim z brytyjskim akcentem. Jest Sztokholm, miejscowa Polonia, polski sklep na Zinkensdamm, polski busik kursujący z Gullmarsplan do Szczecina. Jest seks, nawet sporoCzytaj dalej
Wspomnienia Sabiny Baral. Pomarcowe wygnanie – prywatny akt oskarżenia
„Zapiski z wygnania” Sabiny Baral nie są przyjemną lekturą. Choć bardzo interesującą, pouczającą i przejmującą. Sabina Baral jest spełnioną życiowo i zawodowo businesswoman, matką, żoną. Od czterdziestu lat obywatelką USA. To, co jest interesujące zeCzytaj dalej