“Legiony” Dariusza Gajewskiego to imponująca inscenizacyjnym rozmachem panorama militarna, na tło której rzucono indywidualne losy przypadkowego trójkąta: dwóch panów i jednej pani. W wątku jednego z nich dużą rolę odgrywa ponadto oficer “Król” Kaszubski (w tej roli Mirosław Baka), jedenCzytaj dalej

Jubileuszowy, 30-ty festiwal filmowy w Sztokholmie przyniósł, jak zwykle, zróżnicowany zestaw tytułów, zgrupowanych w pewnej ilości kategorii. Obejrzenie wszystkich czy nawet większości filmów jest oczywiście niemożliwe. Nawet do obowiązków jurorów, specjalnie przyszeregowanych do różnych kategorii, należy tylko obejrzenie ograniczonej ilościCzytaj dalej

O PAX-ie można powiedzieć dużo: dobrze i źle. Bolesław Piasecki to jedna z ciekawszych postaci powojennej Polski, ale też wyjątkowo dwuznaczna. Nasze rodzinne życie związane było z PAXem – jak domyślam się, był to jedyny rozsądny wybór, jaki mój OjciecCzytaj dalej

To lektura lekka, łatwa i przyjemna. Zwłaszcza dla czytelnika, który interesuje się trochę historią. “Dyplomatyczny cicer cum caule” Jakuba T. Wolskiego to zbiór anegdot – i historycznych i współczesnych – dotyczących dyplomacji. Niektóre historie są znane, inne mniej – Wolski,Czytaj dalej

Nie mam wykształcenia filologicznego i nie jestem krytykiem literackim. Jeśli recenzuję książki, to raczej należące do literatury faktu, szczególnie, gdy dotyczą one dziedzin, w ramach których działam od dawna: filmu i alpinizmu, niekiedy także historii (formalne wykształcenie), także historii najnowszejCzytaj dalej

Lisy pod Belwederem, piękne mandarynki i sarny w Łazienkach, bobry nad Wisłą na wysokości Stadionu Narodowego… Trzeba tylko mieć oczy i uszy otwarte. Dziki, urokliwy i pełen niespodzianek świat zwierząt, odkrywa w Warszawie Arkadiusz Szaraniec w książce “Warszawa dzika”. ToCzytaj dalej

“Sex liter luft” to 186 stron, które nie porywają. Mimo to debiut Andrzeja Tichego, pisarza pochodzącego z polsko-czeskiej rodziny, mieszkającego w Malmö, został uznany za jedno z odkryć literackich 2005 roku. Prozatorski debiut Andrzeja Tichego „Sex liter luft” – zdaniemCzytaj dalej

Ten film miał przewrócić do góry nogami świat polskiej polityki, pisano o bojkocie filmu przez media “narodowe”, zapowiadano procesy sądowe… I co? Nic. “Polityka” Patryka Vegi okazała się niewypałem. Vega to nie Bareja, a „Polityka” to nie „Miś”. Chyba, że…Czytaj dalej

Polska mniejszość w USA była na ogół reprezentowana w filmach hollywoodzkich przez najczęściej epizodyczne postacie o polskich nazwiskach – szeregowcy, co najwyżej sierżanci w armii i flocie. W obrazie przestępczości i w gatunku kina gangsterskiego Polaków było mało, przeważali Włosi,Czytaj dalej

Tę książkę rzeczywiście warto przeczytać! Psychologiczny wizerunek emigranta kreślony przez Jacka Kubitsky’ego pełen jest trafnych spostrzeżeń. I brutalnych prawd… Najpierw Kubistky swoją książką ”Szwecja od środka” lansował różne stereotypy na temat Szwecji wywołując tym olbrzymią dyskusję: jedni byli zachwyceni, żeCzytaj dalej

Jubileuszowy przegląd, na ogół nowych polskich filmów, organizowany przez Instytut Polski w Sztokholmie, przeważnie w kinie Zita, przyniósł być może niezamierzony, a ważny wątek pojawiający się w różnych kontekstach wkilku filmach: sprawa polsko-niemieckiego pojednania. Być może jest ono dziś nawetCzytaj dalej

Wydaje się, że pisarze żydowscy średniego pokolenia zaczynają wracać do swoich korzeni, do historii swoich rodziców, którzy pochodzą z dawnej Polski. Tak czyni w ostatniej swojej autobiograficznej książce pisarz izraelski Amos Oz, którego ojciec pochodził z Wilna i bardzo ciężkoCzytaj dalej

Po jednej próbie w kinie fabularnym (Between two fires, 2010) Agnieszka Łukasiak powraca do dokumentu. Jej najnowszy film jest eksperymentem. Ambicja dotarcia do przyczyn agresji, posuwajęcej się aż do terroryzmu, każe jej przeprowadzić badania dwóch mężczyzn (Alan i Bob) skazanychCzytaj dalej

Jakże często o naszych losach decyduje przypadek. Gdyby nie parokrotne aresztowanie i przetrzymywanie przez Sowietów Tadeusz Cynkin (1920-2014) zdążyłby do Buzułuku i wstąpił do Armii Polskiej organizowanej przez gen. Andersa. Nie zdążył. Na ochotnika zgłosił się do 1. Dywizji im.Czytaj dalej

Nawiązując do klasyka filmu grozy – ”Piątek 13-go” (1980) – poświęćmy chwilę uwagi dwóm wchodzącym na ekrany filmom szwedzkim. Pierwszy warto zasygnalizować, bo tu szykuje się faworyt do nagrody Guldbagge dla najlepszego filmu roku, lub/i najlepszej reżyserii. Po udanym iCzytaj dalej

Surowa polska rzeczywistość lat 50. Chwila przełomu i próba poukładania świata wedle nowych zasad. Nastoletni chłopiec udaje się w wielowymiarową wędrówkę po socjalistycznym świecie. R. A. Antonius dzieli się wspomnieniami, które wymykają się realności i zbliżają do granic fantastyki. „Omnium”Czytaj dalej

Przedpremierowe pokazy dla prasy są niekiedy połączone ze specjalnymi procedurami, jak podpis zobowiązania do nie drukowania recenzji przed określonaą datą czy deponowanie telefonów komórkowych, mogących służyć pirackiemu rejestrowaniau filmów w czasie projekcji. W dodatku na ciemnej widowni siedzi strażnik wCzytaj dalej

W roku 1973 urodził się mój syn. W tym samym roku zmarł król Gustav VI Adolf  i na szwedzki tron wstąpił jego wnuk, Karl XVI, do dziś nam łaskawie panujący. Wszystkie te wydarzenia zakasował latem tegoż roku t.zw. Norrmalmstorg- dramat,Czytaj dalej

”Sonety krymskie” Adama Mickiewicza to nie tylko poetycki zapis podróży po obcym kraju, ale również podróż w głąb siebie. W świat uczuć i metafizyki. Nowatorski charakter ”Sonetów”, wydanych po raz pierwszy w Moskwie w 1826 roku – przede wszystkim ”Sonetów krymskich”, nie przypadłCzytaj dalej

Jeśli ktoś jeszcze pamięta perypetie Daniela Olbrychskiego z młodszą kobietą w filmie ”Kolejność uczuć” z roku 1993, to może też uzna, że różnica wieku między partnerami w miłości, seksie, you name it, stanowi często powracający temat. Gloria Grahame (1923-81), którejCzytaj dalej

Średnio każdego roku wydawanych jest w Polsce około 35 tysięcy tytułów książek. Parę książek wydawanych co roku przez polskich autorów mieszkających w Szwecji to zaledwie malutka kropla polskiej literatury. To, co kiedyś było nazywane literaturą emigracyjną, dzisiaj określane jest jakoCzytaj dalej

Szereg filmów nawiązuje w ostatnich latach do – nigdy do końca nie rozstrzygniętego – problemu równouprawnienia i sprawiedliwości społecznej w odniesieniu do African Americans. Kilka przykładów: W roku 2016 powstała nie tyle nowa wersja “Narodzin narodu” D.W. Griffitha (1915), ileCzytaj dalej

Co i raz pojawia się fala popularno-naukowych, reportażowych czy publicystycznych książek o Szwecji. Do jednych najnowszych należy lekko i z humorem napisana relacja skandynawistki, Natalii Kołaczek. To pozycja nad wyraz aktualna, wychwytująca nowinki szwedzkie, jak znana skądinąd, ale tu wyjątkowoCzytaj dalej

Sensacją ostatnich dni w Polsce jest film braci Sekielskich, Marka (producent) i Tomasza (reżyser), dokumentujący zbrodnie księży-pedofilów. Oczywiście pars pro toto, bo kilka – dziś już dorosłych – ofiar molestowania (Anna Misiewicz, Marek Mielewczyk, Andrzej Skrzypkowski) reprezentują większą grupę poszkodowanychCzytaj dalej

Wiele lat temu recenzowałem na łamach NGP (nr 5/2009, ”Podwójny portret pokolenia”) dwie obszerne książki na ten sam temat. Teresa Torańska (”Jesteśmy”) i Joanna Wiszniewicz (”Życie przecięte”) zdokumentowały, poprzez ponad 70 portretów/wywiadów, pokolenie Marca ’68, to jest Polaków żydowskiego pochodzeniaCzytaj dalej

Trzymam w ręku książkę Jolanty Szutkiewicz: „Ludzie o złotym sercu”, będącą zwieńczeniem pomysłowego przedsięwzięcia. Oko przyciąga dyskretna ale wymowna okladka, wielobarwny obrys serca na bialym tle. Autorka przez dłuższy czas przygotowywała materiał ukazujący nam ludzi, których spotykała na swej drodzeCzytaj dalej

W życiu każdego z nas przychodzi moment, kiedy zaczynamy wspominać lata dzieciństwa, okresu dorastania, dojrzałości… Niektórzy pozostają na odnawianiu tych wspomnień wyłącznie w ramach własnej świadomości i pamięci, inni natomiast sięgają po symboliczne pióro (w dzisiejszych czasach zastępuje je komputer…),Czytaj dalej

Tak to mogło wyglądać, ale pewności nie ma. Chociaż nie mam wątpliwości, że właśnie taka wersja zdarzeń utrwali się na zawsze. Romans (czy może raczej zauroczenie) Jerzego Giedroycia młodą i atrakcyjną Agnieszką Osiecką to ”miłość niemożliwa”, o której Osiecka milczałaCzytaj dalej

XXVI Przegląd Filmów Alpinistycznych im. Wandy Rutkiewicz miał znów odcień archeologii. Powtórzono dawny film Anny Teresy Pietraszek ”Orłem być” (2014), zawierający pełne 11′ minut z odnalezionego materiału Stefana Bernadzikiewicza z 1939 roku. W ”Dreamland” (2018) reżyser Stanisław Berbeka śledzi losyCzytaj dalej

Nie wyjdzie na wolność. To wiem już na pewno. Sąd Apelacyjny oddalił w 2017 roku apelację Leszka Pękalskiego i słynny ”Wampir z Bytowa” po odsiedzeniu 25 lat więzienia, trafił do zamkniętego ośrodka w Gostyninie. Historię Pękalskiego opisała jakiś czas temuCzytaj dalej

Szwecja – kraj dziwny, inny, ale sympatyczny. I odkrywany na nowo. Każda fala emigracyjna (tym razem i ta ekonomiczna i ta młoda-studiująca) musi sobie tę Szwecję przyswoić we własny sposób. Tak było i jest. ”Chciałaby, oprowadzić Was po galerii utopijnychCzytaj dalej

Polen? Quo vadis? – pyta Peter Johnsson. Wbrew sugestiom tytuł książki nie ma żadnego symbolicznego odniesienia do sienkiewiczowskiego pytania. To raczej tylko chwytliwy tytuł. Sugestię, jakoby publicystyka Johnssona miała jakąś wyraźną wymowę ideową, głoszącą zwycięstwo idei moralnej nad populistyczną ”przemocą”,Czytaj dalej

W latach 1911-12 Robert Falcon Scott przegrał z Amundsenem wyścig do bieguna południowego, a drugie miejsce przypłacił śmiercią. Ale Brytyjczycy zrealizowali o nim fabularny dramat ”Scott na Antarktyzie” (1948) i telewizyjny dokument ”Scott’s Last Journey” (1962) na długo przed norweską,Czytaj dalej

Historia literatury pełna jest takich opowieści, a kolejni autorzy wciąż stają przed wyzwaniem, jak pokazać zwykłych bohaterów wplecionych w niezwykłe życiorysy. Leżą przede mną trzy książki autorek związanych ze Szwecją. Każda inna, a jednak łączy je wspólna cecha: opowiadają oCzytaj dalej

Czas lecz rany, ale nie potrafi zmienić faktów. Książka ”Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660” to kolejna praca o pustoszeniu Polski przez wojska szwedzkie w czasacvh Potopu. To obraz przerażający. To już któraś z kolei książka poświęconaCzytaj dalej

Przy okazji przybycia polskiej grupy lantarbetare do Skåne, operator Ita Zbroniec-Zajt (także współproducentka) realizuje (nagrodzone na festiwalu w Kopenhadze) piękne, geometryczne zdjecia pól, łanów, lasów, maszyn, zwierząt i ludzi w luźnej opowieści utkanej z przypadkowych spotkań szwedzkich i polskich grup.Czytaj dalej

To dramat między karierą a nałogiem, jak w filmach z Janet Gaynor, Judy Garland, Barbrą Streisand i Lady Gaga, umiejscowiono w epizodycznym tle. Widzimy natomiast jak globalizacja dosięga brytyjskiej Isle of Wight, gdzie młoda Polka, Violet Valensky, mieszka z mamąCzytaj dalej

Kontynuacjom i rozgałęzieniom grupy trzech, czterech czy pięciu sowieckich szpiegów z Cambridge najwyraźniej nie ma końca. ’Bohaterką’ ostatniego jest niejaka Melitta Norwood, tu ukazana jako Joan Stanley w narracji z kluczem, gdzie również można domyślać się Kima Philby, Guya Burgessa,Czytaj dalej

Aleksander Kwiatkowski w listopadzie 2015 roku roku obchodził piękny jubileusz. Jaką liczbą przyozdobiony nie napiszę, bo i tak nikt mi nie uwierzy. Zresztą każdy ciekawy znajdzie odpowiednią informację, jeśli tylko sięgnie po zatytułowaną kokieteryjnie książkę „Vademecum nieudacznika, czyli antymemuary”. AutoremCzytaj dalej

W drugiej połowie lat 1980. Jerzy Illg (później redaktor naczelny wydawnictwa Znak) pracował w Sztokholmie ”na czarno”, sprzątając i pełniąc nocne dyżury w recepcji hotelu Residens na Kungsgatan. To doświadczenie ułatwiło mu później przeprowadzenie tamże profesjonalnych wywiadów dla Tygodnika Powszechnego,Czytaj dalej

Ile razy można wyważać te same otwarte drzwi? Na przykładzie książki Staffana Thorsella „Warszawasvenskarna” okazuje się, że bez końca. Jedyne, co usprawiedliwia autora i wydawcę, to fakt, iż wiedza Szwedów na temat historii II wojny światowej jest praktycznie bliska zeraCzytaj dalej

Tytuł banalnie prosty: „Dziennika ciąg dalszy”. I na pozór jest to typowy diariusz piarski: refleksje z dnia przeplatane rozważaniami i próbami warsztatowymi oraz przywoływanymi przez pamięć anegdotami z długiego życia. Tyle tylko, że ten metrykalny starzec ma temperament młodzieńca, ciągleCzytaj dalej

Wielu filmowców zmagało się z prozą Miguela de Saavedry Cervantesa. Wśród tych, którym się lepiej czy gorzej powiodło notujemy Lau Lauritzena, który w rolach Don Kichota i Sancho Pansy obsadzil w r. 1926 Pata i Pataszona. 7 lat później wCzytaj dalej

Obok Sławomira Kopera i Mariusza Urbanka należy Joanna Siedlecka do czołowych przedstawicieli polskiej biografistyki, szczególnie koncentrując się na sylwetkach pisarzy. Koper ma szerszą perspektywę i układa swoje zbiorowe portrety według klucza genderowego bądź historycznego. Urbanek śledzi losy przedstawicieli kultury, najczęściejCzytaj dalej

„Rówieśniczki” Katarzyny Tubylewicz to na pozór typowa damska literatura wagonowa, której mistrzyniami są takie autorki jak Małgorzata Kalicińska czy Katarzyna Grochola. Niby napisana sprawnie, ale pełna klisz i stereotypów. Klisz postaciowych: niedopieszczona żona karierowicza znajduje ukojenie w ramionach namiętnego cudzoziemcaCzytaj dalej

„Extra. Arne Ruth talar ut” – okładka tej książki zapowiada sensacyjne treści. W środku jednak sensacji jak na lekarstwo, dostajemy natomiast ciekawy portret jednego z najważniejszych ludzi szwedzkich mediów lat 70., 80. i 90. i otaczającego go lewicowo-liberalnego środowiska prasyCzytaj dalej

Po kilku filmach i seriach ”wypoczynkowych”, Colin Nutley zdaje się powracać do stylu, którym zasłynał niegdyś. Do umiejętności przedstawiania Szwedów, co prawda w krzywym zwierciadle, ale lepiej i trafniej, niż to umieli sami Szwedzi. Tu bowiem, w serialu BRÖLLOP, BEGRAVNINGCzytaj dalej

Jak ratować powoli zjadający własny ogon gatunek powieści kryminalnej? Niezły pomysł na odświeżenie tego genre´u ma szwedzki pisarz Martin Olczak. „Klasyczne” powieści kryminalne ciągle są modne. Aż za modne. Co roku, zarówno w Szwecji, jak i w Polsce, inne kraje zostawmyCzytaj dalej

Jak głosi znane powiedzenie, to życie jest autorem najprzedziwniejszych scenariuszy, serwując nam często niespodziewane przeżycia i doświadczenia. I czasami te właśnie doznania w którymś momencie jakby napierają na nas „od środka”, powodując nieodpartą potrzebę oddania ich w formie beletrystycznej. TakCzytaj dalej

Pokolenie, do którego należy mieszkający w Sztokholmie Maciej Klich, autor książki ”Niepokorny”, wniosło istotny wkład w odzyskanie suwerenności przez Polskę. Czytając ją przypomniała mi się książka Bohdana Cywińskiego ”Rodowody Niepokornych” – książka Klicha to swego rodzaju kontynuuacja właśnie tej głośnejCzytaj dalej

Na książkę Emilii Degenius „Åka skridskor i Warszawa” („Na łyżwach w Warszawie”) składa się splot dwóch narracji. Pierwsza obejmuje wspomnienia i reminiscencje autorki  z dzieciństwa, młodości, czyli tego co składa się na jej przeszłość w Polsce. Druga – to aktualna,Czytaj dalej

Myślę, że jakaś forma emigracji potrzebna jest każdemu z nas. To ona uczy poznawać na nowo, odkrywać znaczenia obcych do tej pory zapachów, słów: kochać, tolerować, dawać szansę przypadkowi, ryzykować… Jeśli choć raz przekroczy się tę granicę – nie ma już powrotu.Czytaj dalej

To tytuł wstrząsającej i wrażliwej książki Anny Kłys, pisarki i dziennikarki znanej m.in. z wielkiego wywiadu-rzeki z Bohdanem Smoleniem. Mnie ten tytuł skojarzył się ze znaną książką Marka Hłaski „Brudne czyny”. Nie wykluczam, że i dla Autorki ten tytuł był inspiracją.Czytaj dalej

Ciepło tu czy zimno, sztywno czy na luzie, życzliwie czy bezdusznie? Mamy egalitarność czy skostniałe, ukryte hierarchie? Dominuje harmonijna współpraca albo raczej wyścig szczurów, panuje wzajemne zaufanie, a może to jednak tylko hipokryzja? Jak naprawdę jest w tej Szwecji? KażdyCzytaj dalej

Czas lecz rany, ale nie potrafi zmienić faktów. Kolejna książka o zniszczeniach szwedzkich na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660 to obraz przerażający. To już któraś z kolei książka poświęcona temu tematowi. Zbiorowa praca wydana przez Towarzystwo Miłośników Historii, InstytutuCzytaj dalej

Szwecja – kraj dziwny, inny, ale sympatyczny. I odkrywany na nowo. Każda fala emigracyjna (tym razem i ta ekonomiczna i ta młoda – studiująca) musi sobie tę Szwecję przyswoić we własny sposób. Tak było i jest. ”Chciałaby, oprowadzić Was poCzytaj dalej

Życie i twórczość Vincenta van Gogha interesowały filmowców od dawna. Poczynając od słynnej biografii ”Pasja życia” (1956), kiedy w postać malarza wcielił się Kirk Douglas, poprzez niedawną, częściowo polską animację ”Loving Vincent”, nadal pokazywaną na filmowych kanałach w TV (zob.Czytaj dalej

„Zapiski z wygnania” Sabiny Baral nie są przyjemną lekturą. Choć bardzo interesującą, pouczającą i przejmującą. Sabina Baral jest spełnioną życiowo i zawodowo businesswoman, matką, żoną. Od czterdziestu lat obywatelką USA. To, co jest interesujące ze szwedzkiej perspektywy, to fakt, iżCzytaj dalej

Opus magnum gdańskiego profesora Zenona Ciesielskiego jest rezultatem wielokrotnych, rozłożonych na dziesięciolecia, często dluższych wizyt w Skandynawii, a także wspiera się wieloletnią praktyką pedagogiczną. Co widać nawet gołym okiem, przy obserwacji jego własnych zdjęć (obok cudzych) ilustrujących dzieło. Zasługi autoraCzytaj dalej

”Polska w Sztokholmie” to publikacja wydana w 2017 roku przez Ambasadę RP w Sztokholmie. A jest to historia budynku, w którym mieści się polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne w Szwecji. ”Oba budynki  (Ambasady i rezydencji ambasadora – dawniej Instytutu Polskiego – dop.Czytaj dalej

Bociany wcale nie przepadają za żabami i są ptakami drapieżnymi, niedźwiedzie chętniej szukają schronienia na Słowacji, niż w Polsce, trudno policzyć żubry, wilki są coraz bliżej Warszawy, a na ulicach polskich miast jest coraz mniej wróbli… Książka Arkadiusza Szarańca ”ŻubryCzytaj dalej