W Wydawnictwie ”Polihymnia” w Lublinie ukazała się nowa książka mieszkającej w Sztokholmie i (Lublinie) Anny Winner. ”Na Rasę” to autentyczna historia kobiety, która jako dziecko została zabrana z Polski w ramach programu Lebensborn i przeznaczona do zgermanizowania. Jaki informuje autorkaCzytaj dalej

Społeczeństwo Stanów Zjednoczonych A.P. to był zawsze ”melting pot”, konglomerat różnych ras i i narodowości. Zrazu dominowali biali, czy nawet pewien ich odłam – WASP (White Anglo-Saxon Protestants), później wzmocnieni o białych Europejczyków: Irlandczyków, Włochów, Niemców, Słowian, Żydów. Ten obrazCzytaj dalej

Miasto to skomplikowany organizm, który cały czas ewoluuje. Historia powstawania miast to nie tylko historia cywilizacji, ale także historia przemian ideologicznych i kulturowych. Struktura miasta ma swój sens i właśnie o tym pisze w swojej książce Zygmunt Barczyk. Intencją „MiastaCzytaj dalej

Już drugi rok z rzędu Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie organizuje w formie cyfrowej transmisję (już 28-y) Przegląd Filmów Alpinistycznych im. Wandy Rutkiewicz (8-9 maja 2021). Pierwszego dnia przedstawiono obszerny blok tematyczny: K2. Ta druga góra świata (8611 mnpm),Czytaj dalej

Pisałem na tych łamach już dwa lata temu o nadmiarowej proporcji ras nie-białych w filmowych rolach, dotąd obsadzanych przez ”Europejczyków”. Nowy przykład tej tendencji to Franz Biberkopf, tragiczny bohater książki Alfreda Döblina (1929) i dwóch opartych na niej filmów (1931,Czytaj dalej

To nowy tomik wierszy Barbary Kobos Kaminskiej, poetki od lat mieszkającej w Lund i wydającej swoje utwory w języku polskim i szwedzkim. Z treścią zbiorku ładnie współgra ilustracja zamieszczona na okładce: postać kobiety zmierzającej ze sfery mroku i cienia kuCzytaj dalej

Wydany ostatnio przez Wydawnictwo Polonica w Sztokholmie tomik poezji Jolanty Szutkiewicz „Mellan mörkret och ljuset” pozytywnie został przyjęty przez Czytelników i krytyków. Między innymi o tomiku tak pisze Monika Titor, dziennikarka Radia Szwedzkiego: Jolanta Szutkiewicz w mistrzowski sposób obrazuje niuanseCzytaj dalej

Dwa równoczesne, cyfrowo dostępne przeglądy filmów naszych południowych sąsiadów to może ni mniej ni więcej uczta dla kinomanów w czasie zarazy. Tegoroczny, jubileuszowy, X-ty Festiwal Filmów Bałkańskich (12-24.4) nie po raz pierwszy pobudza do myślenia o granicach półwyspu bałkańskiego, będącychCzytaj dalej

Szczęśliwym warto być za życia. Także docenianym, co jest jednym z warunków szczęścia, satysfakcji, zadowolenia z siebie. Nic z tego nie występuje po śmierci. A taki jest los wielu wybitnych ludzi. Najwybitniejszy przykład? Franz Kafka. Ogromną większość jego literackiej spuściznyCzytaj dalej

Osoba o narcystycznych skłonnościach nigdy się nie zmieni. Jeżeli jesteś w związku z taką osobą, tylko od ciebie zależy, czy wyzwolisz się od jej manipulacji. Kropka. Tak brzmi najprostsza konkluzja książki ”Genomskåda narcissisten”. Na czym polega mechanizm przemocy psychicznej? Dlaczego,Czytaj dalej

Mój stryj często powtarzał, że są ludzie, którzy uwielbiają opalać się w cieniu cudzej sławy. Balzak napisał, że upragniona sława jest prawie zawsze koronowaną nierządnicą. Myśli te przyszły mi do głowy po lekturze książki Marty Konarzewskiej ”Wyklęta córka Kubiaków”. RzeczCzytaj dalej

W którymś momencie życia zawsze przychodzi chęć rozliczenia się bądź podsumowania tego co doświadczyliśmy. Ktoś napisał, że każdy z nas obrasta w zdarzenia, których wspomnienie hamuje radość życia. Ale nie zawsze. Bywa też odwrotnie – nadają one sens naszemu życiu.Czytaj dalej

„Będzie to rodzaj autobiografii, wspomnienia jabłka, które nadal leży w cieniu jabłoni”, pisze autorka na wstępie swej książki, przygotowując niejako z góry jej odbiorcę na osobisty charakter tych wspomnień. Zwłaszcza podtytuł – czyli ja jako córka – nie pozostawia wątpliwościCzytaj dalej

Teddy Trela, pisarz i poeta mieszkający w Sztokholmie, opublikował ostatnio nową książkę pod tytułem Kamieniarz Emil Armata (2020). Jest to powieść sensacyjna i w pewnym stopniu także obyczajowa, której fabuła rozgrywa się pod koniec lat sześćdziesiątych i na początku lat siedemdziesiątych.Czytaj dalej

Rozpętana przez Amerykanów arabska wiosna, gdy narody uznały, że po Saddamie Husseinie winny paść dalsze głowy dyktatorów, doprowadziła w pierwszym rzędzie do sukcesu radykalnych islamistów (czyt. terrorystów) w wielu krajach. Reakcja kręgów zachowawczych zastopowała ten trend, przede wszystkim w EgipcieCzytaj dalej

Winston S. Churchill obiecał swym rodakom – w głośnym przemówieniu na początku II wojny światowej – blood, sweat and tears. Ludzki pot ze środka tej triady wywołują trudne ćwiczenia fitness, prowadzone przez Sylwię Zając. Ta postać z nowego polskiego filmuCzytaj dalej

Człowiek ma dwie natury: jedną własną i drugą, którą dziedziczy po przodkach. Już wyznawcy hinduizmu twierdzili, że podświadome powiązanie z przodkami tworzy się przy powstawaniu pierwszej komórki, czyli w czasie poczęcia. Emocje i przeżycia rodziców oraz domowego otoczenia wpływają na kształtCzytaj dalej

Pisarze urodzeni w Polsce, debiutujący zaś w Szwecji w nowym języku i kontynuujący tu literacką działalność nie są zjawiskiem codziennym. Po II wojnie światowej należały do tej grupy Zenia Larsson i Mira Teeman, nieco później dołączyła do nich Rita Tornborg.Czytaj dalej

Lubię książki, o tych naszych prywatnych, małych ojczyznach. Są z reguły pełne nieznanych mi szczegółów, bardzo osobiste, porywające. A gdy wzbudzą ciekawość, to wtedy sięgam po mapę, plan miasta, i szukam tam opisywanych miejsc. By lepiej zrozumieć, by bardziej wczućCzytaj dalej

Niezły pomysł TVPolonia dla pasma seriali kryminalnych, emitowanych pod zbiorczym tytułem Mocne  Kino Nocne, trwa nadal. Po pierwszych,  podsumowanych niedawno na tych łamach pt. Psiarnia, przyszły następne (zob. niżej). Większość tych seriali (niektóre jeszcze trwają) zawiera od 7 do 13Czytaj dalej

Te wiersze to jak podróż w czasie. Chronologiczny zapis nastrojów, niepokoju, fascynacji. Świetny debiut poetycki. Tomik Anny Winner „W cieniu jarzębiny” pobudza do refleksji. By lepiej zrozumieć tę chronologiczną podróż w czasie, trzeba oczywiście znać biografię autorki, a co najmniejCzytaj dalej

Jolanta Szutkiewicz podjęła się zadania trudnego. Tomik wierszy po szwedzku to wyzwanie dla polskiego autora mieszkającego w Szwecji – co prawda lat już niemal 40 – ale dla którego język szwedzki jest wciąż drugim językiem. I w dodatku ubrać tenCzytaj dalej

W 2009 roku ukazały się w Polsce trzy publikacje poświęcone w całości filmowi skandynawskiemu, głównie szwedzkiemu. Na pewno dwie z nich – zainspirowane wrocławskim festiwalem Era Nowe Horyzonty, ale wydane przez krakowską oficynę Ha!Art, m.in. przy wsparciu finansowym Szwedzkiego InstytutuCzytaj dalej

Szeroki jest wachlarz opinii o powieści Grzegorza Musiała “Ja, Tamara”, fabularyzowanej biografii malarki Tamary de Łempickiej (1898-1980), przez wiele lat szerzej znanej na świecie niż w Polsce. Jedni wychwalają pod niebiosa, dla innych to grafomania. Może nie aż tak, aleCzytaj dalej

Pisząc kiedyś (NGP 19/2019) o książce Manueli Gretkowskiej ”Poetka i książę”, wyraziłem zaniepokojenie, czy fabularna relacja z niepotwierdzonego źródłowo romansu Jerzego Giedroycia i Agnieszki Osieckiej znajdzie zrozumienie u współczesnego czytelnika, w dużym procencie żyjącego wiele lat po opisywanych wydarzeniach. ZwłaszczaCzytaj dalej

Pandemia spowodowała kilkumiesięczne opóźnienie w  zorganizowaniu dorocznego festiwalu filmów polskich w Gdyni. Impreza odbyła się w grudniu bez udziału publiczności. Filmy pokazywano on-line, ale ilość wręczonych nagród nie zmniejszyła się. Niektórym warto poświęcić nieco uwagi. Dziś, gdy wielu wybitnych filmowcówCzytaj dalej

Wszystko zaczęło się od ewolucji slangu. Jeszcze w latach 1950. mieliśmy prawomyślny tytuł ”Złodzieje i policjanci” jako oddanie w polszczyźnie włoskiego oryginału – farsy z komikiem Toto: ”Guardi e ladri”. Zresztą za komuny nie było dozwolone używanie określenia glina czyCzytaj dalej

Do tej pory Agata Bloch miała na swoim koncie poetyckim parę wierszy drukowanych parę lat temu w dodatku literackim Nowej Gazety Polskiej. Całkiem niedawno jej wiersze znalazły się w “Antologii polskiej poezji w Szwecji. Głosy poetek”. Wreszcie jest debiutancki tomikCzytaj dalej

Poezja bywa hermetycznym zapisem, który nie zawsze łatwy jest do odczytania. Amerykański poeta, Robert Frost, napisał kiedyś, że poezja jest wtedy, gdy emocje znajdują swoje myśli, a myśli znajdują swoje słowa. Może właśnie dlatego każda próba analizowania poezji to zadanieCzytaj dalej

Na ogół unikam seriali. Wyjątek robię dla seriali krótkich, nie przekraczających 6-ciu, co najwyżej 13 odcinków. Nigdy nie oglądam tasiemcowych telenowel, na wzór radiowych “Matysiaków” czy “W Jezioranach”, ciągnących się latami i ukazujących – jak się zdaje – życie, jakieCzytaj dalej

Francuska (i każda inna) polityka autorska lansowała od dawna reżysera, jako głównego twórcę filmu. Nie wdając się w ocenę tego podejścia (które często podzielałem) chciałbym przypomnieć znaczenie aktorów (płci obojga), niegdyś włączonych w t.zw. Star System, panujący w Hollywood zCzytaj dalej

Pandemia uniemożliwiła mi obejrzenie najnowszego filmu polsko-szwedzkiego dokumentalisty Jerzego Śladkowskiego. Poniżej znajdą się zatem tylko luźne uwagi na temat niektórych jego poprzednich filmów, najczęściej realizowanych w Rosji. Milion koron wysupłany przez Szwedzki Instytut Filmowy na produkcję WODKAFABRIKEN (2010) umożliwił logicznąCzytaj dalej

Prawie ćwierć wieku temu debiutował brytyjski reżyser Peter Cattaneo wystrzałową komedią THE FULL MONTY (Allt eller inget/Goło i wesoło, 1997) osnutą na typowym przypadku kilku bezrobotnych, którzy opatentowali znakomity pomysł występu estradowego z trzema balonikami w rolach głównych. W lekkiejCzytaj dalej

Edgar Vincent, v-hrabia d’Abernon, uznał kiedyś ”Cud nad Wisłą” za jedną z najważniejszych batalii w historii powszechnej. Nie był w tej opinii odosobniony, bowiem Bitwa Warszawska 1920 r. występuje nadal w tej roli w niektórych opracowaniach historii wojen. Nie dziwiCzytaj dalej

Dwie wybitne postacie w polskim alpinizmie to Wanda Rutkiewicz (1943-1992) i Jerzy Kukuczka (1948-1989). Pierwsza dama  wyprzedziła w zdobyciu dwóch najwyższych szczytów świata świetnych przecież polskich kolegów i zakończyła karierę osiągając 8 z 14-u himalajskich wierzchołków przekraczających 8000 mnpm. KukuczkaCzytaj dalej

Nie jest to pierwszy film islandzki o buncie kobiety przeciw władzy czy mafii. Ponad rok temu oglądaliśmy walkę z energetycznymi zanieczyszczeniami (Woman at war, zob. Dzwon na trwogę z Islandii,  strefa.se). Tym razem walka z korupcją na islandzkiej prowincji kończyCzytaj dalej

Najnowszy (emitowany w Szwecji) serial Marca Cousinsa ”Women make film” (2018) ma odcień feministyczny, bowiem autor ”The story of film” (2011, 15 odc.) tym razem ograniczył się do dzieł reżyserowanych przez kobiety. To drastycznie zawęziło możliwości wyboru, bowiem procentowy udziałCzytaj dalej

Recenzja książki Görana Rosenberga ”Krótki przystanek na drodze z Auschwitz” pisze się w języku, który autor (książki, ale także recenzji) poznał jako pierwszy język, ale który (autor, nie recenzent) wkrótce potem zarzucił czy zapomniał. Nie przeszkodziło mu to jednak, przyCzytaj dalej

Co łączy Al-Kaidę z IRA albo Północną Koreą? Co z tym wszystkim ma wspólnego ma wywiad rosyjski, polski, szwedzki i brytyjski? Ja już wiem i mam dobrą wiadomość dla miłośników literatury sensacyjnej: „Nielegalni” Vincenta V. Severskiego, o których pisaliśmy przedCzytaj dalej

”Przeklęte lata” to dopiero siódmy pełnometrażowy film w reżyserii Andersa Refna (głównie pracującego jako montażysta), a  pierwszy od ponad 20 lat. Projekt niewątpliwie ambitny, ukazuje – nie po raz pierwszy – wojenne doświadczenia królestwa Danii. Okupacja, zainicjowana wkroczeniem wojsk hitlerowskichCzytaj dalej

Wybrańcy Bogów rodzą się późno. To im pozwala ogarnąć swym umysłem i doświadczeniem cały miniony dorobek w danej dziedzinie wiedzy. Historyk filmu Marek Haltof, po opublikowaniu sporego opracowania ”Polish national cinema” (2001, tłum. w 2004 pt. Kino polskie), wydał obecnieCzytaj dalej

Dziewięć lat temu, w roku 2011, Steven Soderbergh, amerykański reżyser szwedzkiego pochodzenia, przedstawił producentom scenopis filmu, jaki miał zamiar nakręcić. Żadna wytwórnia nie chciała wyłożyć pieniędzy na taką bzdurną i nieprawdopodobną historię. Reżyser, jakoś załatwił dofinansowanie produkcji przez Szejków. ICzytaj dalej

Pierwsza mowa szatana do rodu ludzkiego, zaczęła się najskromniej od słowa: dlaczego? – pisał Adam Mickiewicz. Ale do dzisiaj nie znaleziono na to pytanie odpowiedzi. Szatan odgrywa ważną rolę w poruszającym filmie braci Sekielskich ”Zabawa w chowanego”, który wczoraj pojawiłCzytaj dalej

W czasie zarazy upowszechniają się metody ograniczające międzyludzki kontakt. Przykładem może być tegoroczny, 27-y Festiwal Filmów Alpinistycznych im. Wandy Rutkiewicz organizowany w warszawskim Muzeum Sportu i Turystyki. Odwiedzam ten trwający 3-4 dni festiwal od kilkunastu lat, a teraz byłem “skazany”Czytaj dalej

Czy to tylko sprawa wieku autorów, czy może nowej perspektywy, z jakie patrzymy na nasze życie? Z dystansu, z dojrzałością, z melancholią…? A może to tylko potrzeba „ułożenia” przeszłości dla samego siebie? Książki autobiograficzne i wspomnieniowe spełniają ważną rolę wCzytaj dalej

Czy świat jest bardziej skomplikowany? Czy problemy bardziej złożone? Nie sądzę. Każde pokolenie staje przed tymi samymi dylematami i zadaje sobie te same pytania egzystencjalne. Ostatnia książka Andrzeja Szmilichowskiego to właśnie takie poszukiwanie odpowiedzi na dziesiątki pytań i wątpliwości. CzęstoCzytaj dalej

Od kilkunastu lat najważniejszym w Polsce ośrodkiem naukowym dotyczącym Holocaustu jest Centrum Badań nad Zagładą Żydów, przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk (IFiS PAN). Główny jego dorobek to rocznik “Zagłada Żydów”, najczęściej w jednym, a czasem nawet wCzytaj dalej

Najpierw próbował opisać siebie i swój świat, później odpowiadał na pytania dlaczego jest tym kim jest. Potem przyszła kolej na znalezienie swojego nowego miejsca: w życiu, w toczącej się wokół nas historii. Eva Ekselius po ukazaniu się jego najgłośniejszej książkiCzytaj dalej

Gdyby Polska była krajem ludzi inteligentnych, to poparcie PiS-u spadło by. Ale mimo kompromitacji pisowców i Dudy, nie spada. Destrukcyjny Kaczyński jest kamertonem rezonującym z polską głupotą i zacofaniem. Jedno wzmacnia drugie. Tak pisała niedawno Manuela Gretkowska. W niemal wszystkichCzytaj dalej

O tym jak bardzo potrzebne są książki o historii Polski w obcych językach, nie trzeba nikogo przekonywać. Dotyczy to zarówno opracowań historycznych jak i osobistych wspomnień. Ale pisanie o historii obliguje do rzetelności, chyba że ktoś pisze historię… w wersjiCzytaj dalej

Pretensjonalny tytuł książki świetnie pasuje do Aleksandra Zorkrota i jego ostatniej książki. Przede wszystkim dlatego, że nic w twórczości autora mieszkającego, a raczej należałoby powiedzieć – ukrywającego się w Uppsali, nie jest zwykłe i normalne. Aleksander Zorkrot żyje w swoimCzytaj dalej

Pierwszy rzut oka na niedawno wydaną książkę laureata Nagrody Polonii Szwedzkiej – Poloniki 2019, Macieja Klicha, każe przypuszczać, że są to obszerne wspomnienia zasłużonego działacza Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS) i Solidarności, od dzieciństwa po dzień dzisiejszy. Ale im dalej wCzytaj dalej

O ile omawiany na tych łamach szwedzki serial ”Kalifat” (TV1) mówił o rzeczach realnie zdarzających się tu i teraz (t.j. w ogarniętej od kilku lat wojną domową Syrii i zagrożonej terroryzmem Szwecji), to emitowany nieco później (ostatni odcinek za tydzień:Czytaj dalej

Daniel w jaskini lwów (poprawczak) i jego metamorfoza w fałszywego księdza – gdzieś w Beskidach – to jakby francuski ”Dr Knock” Julesa Romainsa, filmowany dwukrotnie (1951, 2017).  Także szantaż dawnego współwięźnia Pinczera przypomina wątek Lansky’ego z ”Dr. Knocka”, choć całyCzytaj dalej

Aleksandra Kołłontaj (1872-1952) – rewolucjonistka (tak najczęściej określana przez autora omawianej niżej monografii), feministka avant la lettre, polityk i dyplomat – do dziś jest uważana za postać nietuzinkową i kontrowersyjną. Doczekała się ona (choć nie za życia) wielu biografii iCzytaj dalej

“Legiony” Dariusza Gajewskiego to imponująca inscenizacyjnym rozmachem panorama militarna, na tło której rzucono indywidualne losy przypadkowego trójkąta: dwóch panów i jednej pani. W wątku jednego z nich dużą rolę odgrywa ponadto oficer “Król” Kaszubski (w tej roli Mirosław Baka), jedenCzytaj dalej

Jubileuszowy, 30-ty festiwal filmowy w Sztokholmie przyniósł, jak zwykle, zróżnicowany zestaw tytułów, zgrupowanych w pewnej ilości kategorii. Obejrzenie wszystkich czy nawet większości filmów jest oczywiście niemożliwe. Nawet do obowiązków jurorów, specjalnie przyszeregowanych do różnych kategorii, należy tylko obejrzenie ograniczonej ilościCzytaj dalej

O PAX-ie można powiedzieć dużo: dobrze i źle. Bolesław Piasecki to jedna z ciekawszych postaci powojennej Polski, ale też wyjątkowo dwuznaczna. Nasze rodzinne życie związane było z PAXem – jak domyślam się, był to jedyny rozsądny wybór, jaki mój OjciecCzytaj dalej

To lektura lekka, łatwa i przyjemna. Zwłaszcza dla czytelnika, który interesuje się trochę historią. “Dyplomatyczny cicer cum caule” Jakuba T. Wolskiego to zbiór anegdot – i historycznych i współczesnych – dotyczących dyplomacji. Niektóre historie są znane, inne mniej – Wolski,Czytaj dalej

Nie mam wykształcenia filologicznego i nie jestem krytykiem literackim. Jeśli recenzuję książki, to raczej należące do literatury faktu, szczególnie, gdy dotyczą one dziedzin, w ramach których działam od dawna: filmu i alpinizmu, niekiedy także historii (formalne wykształcenie), także historii najnowszejCzytaj dalej

Lisy pod Belwederem, piękne mandarynki i sarny w Łazienkach, bobry nad Wisłą na wysokości Stadionu Narodowego… Trzeba tylko mieć oczy i uszy otwarte. Dziki, urokliwy i pełen niespodzianek świat zwierząt, odkrywa w Warszawie Arkadiusz Szaraniec w książce “Warszawa dzika”. ToCzytaj dalej

“Sex liter luft” to 186 stron, które nie porywają. Mimo to debiut Andrzeja Tichego, pisarza pochodzącego z polsko-czeskiej rodziny, mieszkającego w Malmö, został uznany za jedno z odkryć literackich 2005 roku. Prozatorski debiut Andrzeja Tichego „Sex liter luft” – zdaniemCzytaj dalej