W Klippan na południu Szwecji w wieku 93 lat zmarła Teresa Järnström Kurowska. Poetka, pisarka, laureatka Nagrody Artystycznej POLONIKI 2010 przyznawanej przez Nową Gazetę Polską. Urodziła się 12 grudnia 1929 roku w Warszawie. Z zawoduCzytaj dalej
Kategori: Kultura
„Przypadek Strindberga”. O Strindbergu – malarzu
Augusta Strindberga wybitnego twórcę dramatów, powieści, esejów i utworów poetyckich, nie trzeba specjalnie nikomu przedstawiać. Jednak niewielu wie, że był on także malarzem. Jak ważny dla Strindberga był proces malowania świadczy cytat: „Kiedy zobaczył jakCzytaj dalej
Pogrzeb Mrożka
Trzydzieści lat temu, w maju 1992 roku, odbył się w Sztokholmie z inicjatywy wielkiego mecenasa kultury polskiej w Szwecji, wybitnego wydawcy Adama Bromberga, festiwal sztuk Sławomira Mrożka. Wybitni translatorzy, sfinansowani przez Pana Adama, przełożyli naCzytaj dalej
Sztuka Pacyfiku: Dame Robin Adair White
Dame Robin Adair White spotkałem w Lower Hutt (Nowa Zelandia) w domu Kasi i Charlesa Waldegrave. Rozmawialiśmy o jej malarstwie i grafikach. Krytycy nowozelandzcy uznają ją za kluczową postać w ruchu regionalistycznym „Sztuka NZ XXCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Guliwer w naszych czasach
Trwa Stockholm Film Festival Junior. Na specjalnym pokazie zaprezentowano ukraiński film animowany dla dzieci (młodzieży i dorosłych!), na który zaproszono (bezpłatnie) dzieci ukraińskie wraz z rodzicami. ”Powrót Guliwera”, oparty jest na pomyśle i scenariuszu (weCzytaj dalej
O Filonku Bezogonku – spolszczonym szwedzkim Pelle…
Raz jeszcze pozwolę sobie podjąć „koci” temat. Tym razem będzie to parę refleksji o swoistym fenomenie literackim, jakim jest Filonek Bezogonek – szwedzki kotek od lat zadomowiony zarówno w polskiej, jak i w ogólnoświatowej literaturzeCzytaj dalej
Powiedz mi, co jesz, a powiem ci, kim jesteś: szwedzko-polskie reminiscencje kulinarne
Ciekawy i trafny w wielu spostrzeżeniach esej pani Teresy Urban w NGP, na temat zwyczajów spożywania trunków w naszych obu krajach, pobudził mnie do wspomnień odnośnie obopólnych tradycji gastronomiczno-kulinarnych i moich własnych reakcji na wieleCzytaj dalej
Alfabet Michała Moszkowicza
Swego czasu, świadomy jego ciągłych zmagań z komputerem, kopiowałem wszystko to, co napisał, by przez przypadek nie usunął swoich tekstów. Ale i tak, wiele z tego co pisał, przez jedno naciśnięcie klawiszem, ginęło bezpowrotnie. MichałCzytaj dalej
Kolory życia i świata w wierszach Elżbiety Ścibor-Achenbach
Elżbieta Ścibor-Achenbach, Sztokholmska poetka i malarka, wydała ostatnio nowy tomik wierszy Kolory wspomnień (2021). W Polsce ukazało się wcześniej kilka zbiorków jej utworów poetyckich: Nić życia (1997), Ścieżki życia (1998), Wir życia (1999), Tak jakCzytaj dalej
Kim był Stefan Szajdak?
Z prof. Lechem Wojciechem Szajdakiem, synem Stefana Szajdaka, autorem biografii ojca, rozmawia Leszek Wątróbski. W końcu listopada 2021 roku ukazała się biografia Pana Ojca – Stefana Szajdaka (1910-2004) pt. „A jednak i to minęło. PoetaCzytaj dalej
Nieoczywista tożsamość
Nigdy nie przypuszczałem, że Ryszarda Hanin miała żydowskie korzenie. Aktorka, znana z licznych kreacji, częściej drugoplanowych i epizodycznych niż głównych ról w filmach, także ceniona w teatrze, na ogół grała proste kobiety, ze sfer wiejskichCzytaj dalej
Sztokholmska malarka, która maluje pięknie*
Z Danką Jaworską rozmawia Ewa Teodorowicz-Hellman. Danka Jaworska to pseudonim artystyczny Danuty Jaworskiej, sztokholmskiej malarki, znanej i cenionej w świecie. Jej obrazy znaleźć można w kolekcjach państwowych i prywatnych w wielu krajach – w Belgii, Bułgarii,Czytaj dalej
Kim są Buruszowie i skąd pochodzi ich język*
Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w nowej książce prof. Benona Zbigniewa Szałka pt. Dravidian-like forms in Burushaski and related problems… Autor prowadził zajęcia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Szczecińskiego, w Instytucie Politologii, na specjalizacji międzyetnicznej m.in.Czytaj dalej
Upadła nadzieja. Nowa książka
40 lat temu, w mroźną i śnieżną niedzielę 13 grudnia 1981 r. o godz. 6 rano, Polskie Radio nadało wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, powtórzone w telewizji o godzinie 9.00, w którym informował on Polaków oCzytaj dalej
Maluję by odnaleźć spokój i radość
O pracy twórczej i nie tylko z Magdaleną Lenartowicz rozmawia Leszek Wątróbski. Stajesz się sławna. Jakie były początki Twojej twórczości malarskiej? Tak naprawdę, to zaczęłam malować zupełnie niedawno – bo 3 lata temu, kiedy urodziłyCzytaj dalej
Festiwal zredukowany. Stockholm Film Festival 2021
Sto filmów pokazanych na tegorocznym festiwalu w Sztokholmie to ilość parokrotnie niższa od normalnej. Zmniejszyła się też liczba kin: tę setkę pokazano (każdy film trzykrotnie) tylko w 3 kinach: Skandia, Park i Sture, a jeśliCzytaj dalej
Kino germańskie?
W latach 2009-2019 ukazała się w Polsce 4-tomowa historia kina, autorstwa i w redakcyjnym opracowaniu licznej grupy filmoznawców uniwersyteckiego chowu ostatniego półwiecza. Niektórzy autorzy, specjaliści w zakresie różnych kinematografii narodowych, opublikowali w jednym lub paruCzytaj dalej
SŁYNNI SZWEDZI: Stig Björkman – krytyk i realizator
Od triumfalnego pochodu francuskiej nowej fali (i w pewnym stopniu także „nowych fal” w innych krajach) popularne stało się rozpoczynanie edukacji filmowca-praktyka od wieloletnich niekiedy nasiadówek w ciemnych salach projekcyjnych rozmaitych filmotek i przekształcanie nabywanejCzytaj dalej
Ślady kocich łapek w świecie moich lektur…
Tym razem będzie o kotach, a raczej o kocich śladach w moim literackim świecie. Skupię się tutaj na kilku tylko wybranych utworach, których lekturę szczególnie pamiętam i cenię – inaczej tekst ten nie miałby końca.Czytaj dalej
Nowa książka Wydawnictwa Polonica
Tym razem swoisty bedeker po Szwecji autorstwa Tadeusza Nowakowskiego. Książka ”Szwecja na weekend” zawiera teksty, które w większości były publikowane w ciągu ostatnich lat w Nowej Gazecie Polskiej. Hemester to pojęcie, które popularność zyskało wCzytaj dalej
Nie żyje Lars Viks. Wypadek, czy zamach?
W niedzielę w tragicznym wypadku samochodowym na autostradzie E4 koło Markardy zginął jeden z najbardziej kontrowersyjnych artystów szwedzkich Lars Vilks. Wraz z nim zginęło dwóch policjantów, którzy byli jego ochroną. Ciężko ucierpiał także kierowca ciężarówki,Czytaj dalej
Muzeum Władysława Syrokomli w Borejkowszczyźnie
Władysław Syrokomla (1823-1862) – prawdziwe nazwisko Ludwik Kondratowicz, pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej. Jego rodzicami byli Aleksander Kajetan i Wiktoria Kondratowicz z domu Złotkowska. Przyszły poeta kształcił się w szkołach w Nieświeżu i Nowogródku (obecnieCzytaj dalej
ALICJA NOWACKA: 21. Nowe Horyzonty. Kino żywe
Między 12 a 22 sierpnia, po wymuszonej pandemią zeszłorocznej edycji niemal w pełni online, Międzynarodowy Festiwal Filmowy Nowe Horyzonty znów na 11 dni zamienił Wrocław w europejską stolicę kina. Była to wyjątkowa edycja w wyjątkowymCzytaj dalej
Rosjan nie widać, można napić się kawy
Jak współcześnie realizować pacyfistyczne hasło przekuwania mieczy na lemiesze możemy zobaczyć w podsztokholmskiej komunie Värmdö. A ja kolejny raz mam okazję polecić czytelnikom NGP nowe miejsce na kulturalno-turystycznej mapie Wielkiego Sztokholmu, warte kilkugodzinnej wycieczki zCzytaj dalej
Zmarł ”artysta wszechstronny” – Ryszard Antoniszczak
W Sztokholmie, w wieku 74 lat, zmarł Ryszard Antoniszczak, uzdolniony plastyk, reżyser filmów animowanych, pisarz, twórca międzynarodowego języka Atlango. W Szwecji mieszkał od 1981 roku. Był laureatem Nagrody Artystycznej POLONIKI 2015 przyznawanej przez Nową Gazetę Polską.Czytaj dalej
Parasolki w Sopocie
Słowo „parasolki” wywołuje wspomnienie popularnego kiedyś filmu Parasolki z Cherbourga. Może to melodia, wpleciona w story filmu owiała banalną historyjkę miłości i rozstania dwojga młodych ludzi, jakimś ckliwym-słodkim poczuciem smutku. Melodia prosta, powtarzająca swoje la-la-laa-lalala….Czytaj dalej
LEONARD NEUGER (1947-2021)
Zmarł Leonard Neuger. Wiedziałem, że chorował od dawna, ale taka wiadomość zawsze jest zaskoczeniem. Należał do intelektualnej czołówki polskiego Sztokholmu. Nie widziałem go od wielu lat, po tym jak będąc już na emeryturze przeniósł sięCzytaj dalej
ZYGMUNT BARCZYK: W Pracowni Dźwięków Doskonałych (fragment powieści)
Piotr, zdybany przez wspomnienia, włączył koncert japoński Keith Jarretta. Dźwięki muzyki zaprowadziły go do kolejnego miejsca ich spotkań. Znajomy perkusista, wyjeżdżając na muzyczne turnée do Skandynawii, zostawił im do użytku swoją mansardę z aparaturą nagłaśniającąCzytaj dalej
Doktor mający nadzieję (2)
Dzieło Zamenhofa jest podziwiane na całym świecie. Jedynie jemu udało się stworzyć język międzynarodowy, który przetrwał próbę czasu i ciągle rozwija się, a na bazie jego języka powstała społeczność i ruch, co jest zupełnie niespotykaneCzytaj dalej
Order Gwiazdy Polarnej dla Barbary Gawryluk
Polska pisarka, tłumaczka i dziennikarka – Barbara Gawryluk – odznaczona została przez JKM Karola XVI Gustawa, Króla Szwecji, Orderem Gwiazdy Polarnej (Nordstjärneorden) – informuje Ambasada Królestwa Szwecji w Warszawie. Za liczne zasługi na polu promowaniaCzytaj dalej
Adam Zagajewski – „Powiedz prawdę, do tego służysz”!
Niedawno wszystkich nas miłośników poezji poruszyła wiadomość o nieoczekiwanej śmierci Adama Zagajewskiego, nie tylko jednego z największych współczesnych poetów i prozaików, ale też jednego z najbardziej liczących się głosów wśród polskich intelektualistów. Poeta zmarł 21Czytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Film się zmienia
Zmieniał się zawsze. 1927- dźwięk, 1935-36 – taśma barwna, 1952-53 formaty szerokoekranowe, panoramiczne, szeroko-taśmowe (65-70 mm). Te ostatnie w obronie przed równoczesną ekspansją telewizji, odbierającej kinom widzów. Oferta dla przyciągnięcia ich z powrotem. W międzyczasieCzytaj dalej
Pić, czy nie pić?
To nie jest – wbrew pozorom – hamletowski dylemat. Wszystkie żywe organizmy na Ziemi muszą pić. W zasadzie wodę. Są trzy wyjątki wśród Ssaków. Wielbłąd pije mało, bo magazynuje w swoich garbach wodę. Sympatyczny MiśCzytaj dalej
Cachaito z Buena Vista
Ansambl kubański koncertujący pod hasłem Buena Vista Social Club to rzadki fenomen. Muzycy i śpiewacy występujący w klubach Hawany jeszcze przed nadejściem ery Fidela Castro, w latach jego dyktatury musieli zamilknąć. Po wielu latach, wyciągnięciCzytaj dalej
Prowincja i metropolia. Szkic o szwedzkiej sztuce współczesnej
Bardzo wyraźnym zjawiskiem w kulturze szwedzkiej jest dualizm: miasto – wieś, kultura – natura. Współczesna sztuka szwedzka kształtuję się w oparciu o przeobrażenie się z kraju rolniczego w przemysłowy. W 1917 roku Georg Paul wydajeCzytaj dalej
Aleksander Zorkrot. Człowiek z innego świata. Wspomnienie
Pracował nad nową książką. Miała być kolejną, pewnie ostatnią, po dziesięciu latach przerwy. Ale pisanie nie przychodziło mu lekko, zresztą było zawsze obwarowane bardzo rygorystycznym schematem twórczym – nie było tam miejsca na pośpiech. OstatniCzytaj dalej
Instytutu Polskiego droga do Kanossy
Mądry Polak po szkodzie? Niekoniecznie. Peregrynacje Instytutu Polskiego w Sztokholmie z jednej siedziby do drugiej, tłumaczone kiedyś bardzo zawile potrzebą przewietrzenia starej koncepcji bytu tejże instytucji, pokazują jak bezmyślna polityka przegrywa z finansową niepewnością.
O cywilizacji Doliny Indusu i etruskich tablicach nagrobnych
Z prof. Benonem Z. Szałkiem z Uniwersytetu Szczecińskiego (Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie) rozmawia Leszek Wątróbski. Od lat publikuje Pan książki w języku angielskim, poświęcone badaniom nad pochodzeniem języków euroazjatyckich… JęzykamiCzytaj dalej
”Tabula rasa” Arvo Pärta
Jego oczy. Oczy Pantokratora z klasztoru Św. Katarzyny na wzgórzu Synaj. Nasze spojrzenia spotkały się na krótko w przejściu między ławkami kościoła Gustav Wasa w Sztokholmie, podczas festiwalu poświęconego jego muzyce. Twarz, broda, cała sylwetka,Czytaj dalej
Z baedekerem po Generalnym Gubernatorstwie A.D. 1943
Już w 1786 roku Johann Wolfgang Goethe skarżył się na natrętnych handlarzy oferujących w Wenecji tandetne suweniry. Sam jednak nie był wolny od pewnej słabości charakterystycznej dla typowej turystycznej stonki. Nie znano jeszcze wtedy selfie,Czytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Bergman + Bergman = Björkman
Mało kto w Skandynawii ma za sobą tak złożoną i wielostronną karierę jak krytyk, pisarz, tłumacz i reżyser filmowy Stig Björkman. Jako krytyk był m.in. długoletnim redaktorem naczelnym pisma Chaplin, opublikował kilka książek o szwedzkimCzytaj dalej
W oczekiwaniu na premierę
O Polskim Towarzystwie Teatralnym w Szwecji z EWĄ NORDIN rozmawia Jolanta Szutkiewicz. Znamy się od wielu lat. I Ty i ja interesujemy się teatrem. Teatr to Twoja pasja… Był rok 1992, kiedy udzielałam się intensywnieCzytaj dalej
ANDRZEJ OLKIEWICZ: Małoludki są na świecie
Czy to bajka, czy nie bajka, myślcie sobie, jak tam chcecie. A ja przecież wam powiadam: Krasnoludki są na świecie! Maria Konopnicka Wyruszyliśmy z Uppsali rankiem, Björn i ja. Mieliśmy przed sobą około 200 kmCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Gala Żuków
Trudno jest pisać o nagrodach przyznanych ubiegłorocznym szwedzkim filmom. Trudno, bo niemal żadnego z nich nie widziałem (pandemia!), a z nominowanych może dwa-trzy. Mogę co najwyżej się pokusić o scharakteryzowanie niektórych tendencji dotyczących filmów, nagródCzytaj dalej
Miasto i sens. Nowa książka Zygmunta Barczyka
Wreszcie jest. Oczekiwana książka Zygmunta Barczyka z rozważaniami o zmieniającej się tożsamości miasta. W książce ”Miasto i sens” o tej tożsamości Barczyk pisze zarówno na przykładzie miast wielkich i znanych, jak i mniej dotąd rozpoznanych.Czytaj dalej