Nie czytałem wielotomowej historii Szwecji pióra Hermana Lindqvista, choć mogłem niektóre jego interpretacje poznać z programów telewizyjnych, gdy argumentował w podobny sposób. Nawet nie wiem czy i kiedy niektóre z tych licznych tomów zostały udostępnioneCzytaj dalej
Kategori: Recenzje
„Opowieści sztokholmskie” Dany Platter
W październiku tego roku Dana Platter – polska pisarka, poetka i autorka sztuk teatralnych mieszkająca na stałe w Szwecji od roku 1983 – zaprezentowała na Międzynarodowych Targach Książki w Krakowie swój najnowszy utwór pisany proząCzytaj dalej
Przed nami czas przyszły niedokonany
Każdy z nas przechodzi przez różne etapy życia. Nie wszyscy przez takie same, niekiedy któryś z etapów tak silnie nas determinuje, że ma wpływ na kolejny. Ale jakby przyjąć jakąś uniwersalną kolej życia, to najpierwCzytaj dalej
Tragedia ludzi głupich
Po pandemicznej przerwie Polskie Towarzystwo Teatralne w Szwecji przedstawiło sztukę Gabrieli Zapolskiej „Ich czworo”. Jest to nieśmiertelna tragikomedia, której obrazoburczość wszak już tak nie bulwersuje jak to musiała robić na początku XX wieku, sztuka maCzytaj dalej
Ku oszczędności słowa
Barbara Kobos Kamińska należy do tych niewielu polskich poetek mieszkających w Szwecji, które publikują swoje utwory w dwóch, czasem nawet w trzech językach: po polsku, szwedzku i angielsku. Chociaż wiersze pisała od wczesnej młodości, zadebiutowałaCzytaj dalej
Inność zrozumieć i wytłumaczyć
Ostatnio ukazało się kilka książek po polsku dotyczących Szwecji. Zwracam uwagę na wydaną kilka miesięcy temu przez wydawnictwo krajowe Pascal pozycję: SZWECJA gdzie Wiking pije owsiane latte autorstwa dwóch sztokholmianek Aldony Hartwińskiej i Mileny Zaremby.Czytaj dalej
Sztokholmski Festiwal Filmowy 2022. Sprawa Ukrainy jest naszą sprawą
Trawestując znane w Szwecji hasło dotyczące wojny zimowej Finlandii z Sowietami 1939-40, wyrazić można poparcie dla Ukrainy i protest przeciw ludobójczej agresji Rosji na ten kraj, budujący i rozwijający demokrację, walczący z agresorem już odCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Dwa filmy ”semickie”
Stina Wirsén była w początkach swej plastycznej kariery znana jako rysowniczka, publikująca w DN. Później poszerzyła paletę, pisała i ilustrowała książki dla dzieci we współpracy z mamą Carin Wirsén, aż wreszcie zaczęła realizować filmy animowane.Czytaj dalej
Tomik ascetyczny
Niezwykłość tego tomiku wierszy polega na tym, że czasami wystarczą dwie proste linijki, by w kontrkompozycji do obrazu otrzymać – pomimo swej pozornej ascetyczności – pełną treści myśl. Tomik wydaje się ascetyczny, ale nie oznaczaCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Biseksualizm reanimowany
Francois Ozon nie należy do najwybitniejszych przedstawicieli kina artystycznego, ale jest twórcą interesującym. Działa często na pograniczu. Wcześniej francusko-brytyjskim, dzięki często przezeń obsadzanej dwujęzycznej aktorce Charlotte Rampling, później francusko-niemieckim, poczynając od filmu ”Frantz” (2016). JegoCzytaj dalej
Wokół rozmowy. O krótkich formach prozy Anny Winner
Rozmowa od dawien dawna stosowana jest w twórczości literackiej i przyjmuje tam różne formy: od rozmowy swobodnej i prywatnej po mniej lub bardziej formalne wywiady, dysputy, dyskusje, polemiki… Do dialogu sięgają przede wszystkim dramaturdzy, aleCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Seriale, seriale, wojenne seriale…
Niechętnie oglądam seriale, szczególnie tasiemcowe telenowele, rozciągające się na kilkaset odcinków. Robię wyjątki dla seriali polskich, ale według w.w. kryteriów, t.zn. najchętniej 6-7, lub co najwyżej 13 odcinków. Szerszej tolerancji doświadczyły jednak seriale dłuższe, przedeCzytaj dalej
Jerzy Marciniak lirycznie
Co za przyjemna niespodzianka. Ostatni tomik wierszy mieszkającego w Lund Jerzego Marciniaka pełen jest lirycznej i łagodnej nuty, którą nie zawsze znajdujemy w jego prozie. Tomik “Ona” to głos poety dojrzałego wiekiem, ale młodego duchem.Czytaj dalej
Na marginesie biografii Zygmunta Baumana
Jakiś czas temu, gdy konflikty między środowiskiem biblioteki polskiej w Sztokholmie, a innym środowiskiem, także różnice poglądów, stawały się coraz wyraźniejsze, podczas zebrania TPBP w lokalu OPON z ust pewnej liczącej się funkcyjnej padło charakterystyczneCzytaj dalej
Odbicie rzeczywistości
Jest w tych historiach całe spektrum ludzkich odczuć: miłość (w różnych kompilacjach), wiara, upokorzenie, zaufanie, strach, oczekiwania, odrzucenie, radość i smutek. Mieszkająca w Sztokholmie Anna Winner (Wiśniewska) po raz kolejny zabiera nas w literacką podróżCzytaj dalej
Obłaskawić kryzys!? XIII Kinoteka. Sztokholm 2022
Tegoroczna Kinoteka (Kino Klara w Kulturhuset 2-4 września) ułatwiła znalezienie wspólnego mianownika dla obecnych w filmach problemów. Jest nim niemal katastrofizm, czy może raczej poważne kryzysy, z jakimi borykają się protagoniści filmów. Najtrudniej było oczywiścieCzytaj dalej
„… z okruchów składamy swoje życie…” – czyli o Naszym nieprzemijaniu
Jest lato, a ja latem nadrabiam zwykle zaległości lekturowe, zwłaszcza z obszaru poezji. Bo do czytania wierszy czy, inaczej mówiąc, do wczytywania się w wiersze, trzeba spokoju i refleksji – tu każde słowo (a nawetCzytaj dalej
Tamto nas nie zniszczyło. O powieści Zygmunta Barczyka
Sporo w tej książce postaci, fabuła dość skomplikowana. Ale czyta się świetnie. Najnowsza powieść mieszkającego w Sztokholmie, Zygmunta Barczyka ”Stworzeni dla losów szczęśliwych” to coś pomiędzy retrospektywnym dramatem psychologicznym, a przyczynkiem do historii upadającego PRL-uCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Miłość jak wulkan gorąca?
Czy można miłować wulkany? Tak silnie jak siebie wzajemnie? W przypadku pary francuskich wulkanologów mamy miłość gorącą, aż do śmierci, spalającą się w wulkanicznych popiołach. Pochodzący z Alzacji Katia i Maurice Krafft poświęcali życie ochronieCzytaj dalej
Krolenka – Alexandra Krasuska
„Po prostu kochać, kochać i uwielbiać, wyrażać siebie za pomocą obrazów”. Takie jest credo artystki malarki Alexandry Krasuskiej, której wernisaż pod nazwą „Drömsfångare” – „Łapacz marzeń” – odbył się w Galerii Stowarzyszenia Kultury LYKTAN mieszczącejCzytaj dalej
Kino postsowieckie
Książka omawiana poniżej zasługuje na recenzję nie z racji swego głównego tematu, skrótowo sygnalizowanego w podtytule, lecz dla wyrażonej przez autorkę trzeźwej opinii o polityce wewnętrznej i zagranicznej reżimu Putina w ciągu minionych dekad XXICzytaj dalej
Kwadratura koła
Czy Michał Siermiński jest komunistą? socjalistą? socjaldemokratą? (niepotrzebne skreślić). Te określenia są niestety równie nieaktualne i nieprawomocne co podział między prawicę i lewicę, z centrum w środku, a także dychotomia takich pojęć jak rewolucja iCzytaj dalej
EWA TEODOROWICZ HELLMAN: Poznać i zrozumieć Szwecję
Pod koniec poprzedniego roku ukazał się w Sztokholmie nowy bedeker po Szwecji pióra znanego dziennikarza, wydawcy i redaktora Tadeusza Nowakowskiego – Szwecja na weekend (2021: Polonica Förlag). Lektura tej książki skłoniła mnie do zastanowienia się,Czytaj dalej
Kino epoki Putina
Upadek komunizmu w Rosji nie zaowocował falą filmów rozrachunkowych, ambitnie rozliczających się z totalitarną przeszłością. Chyba nawet częściej ta problematyka ujawniała się w serialach telewizyjnych. Na organizowanych przez wiele lat w Uppsali i Sztokholmie przeglądachCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Bułgaria i Somalia
Te dwa kraje są rzadko lub nigdy nie prezentowane w repertuarze szwedzkich kin. Odziedziczona w Bułgarii tradycja religijno-komunistyczna stanowi tło dla kłopotów realizatora filmowych reklam z ojcem po pogrzebie matki, ex-aktorki, niegdyś rezygnującej z karieryCzytaj dalej
Poezja jest dobra na wszystko
Po dwuletnim poście nadszedł czas na ucztę duchową. W pierwszy dzień kalendarzowej wiosny powrócił Salon Poezji. Zmieniły się tylko progi. Przykurzony art deco w Teatrze Ledermana przejął utrzymany w tradycyjnym stylu Teater Tre. Osoby upośledzoneCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Guliwer w naszych czasach
Trwa Stockholm Film Festival Junior. Na specjalnym pokazie zaprezentowano ukraiński film animowany dla dzieci (młodzieży i dorosłych!), na który zaproszono (bezpłatnie) dzieci ukraińskie wraz z rodzicami. ”Powrót Guliwera”, oparty jest na pomyśle i scenariuszu (weCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Dramat totalnej niemożności
Pięć lat temu omawiałem na tych łamach (NGP 6/2017) inny film Asghara Farhadi – Komiwojażer – który podobnie jak jego arcydzieło ”Nader & Simin” (2011) podejmował pozornie błahe wydarzenia z kroniki wypadków, a te późniejCzytaj dalej
Lektury NS. Rekomendacja miesiąca
To był faktycznie trudny rok. Pandemia, śmierć ukochanej żony, intensywne życie i refleksje nad nim, czyli codzienność Andrzeja Szmilichowskiego. Przyjaciela i felietonisty Nieznanego Świata, kiedyś rockmana i wokalisty Rythm & Blues i Czerwono-Czarnych, a odCzytaj dalej
”Każda strona to orgazm lub rozstanie”
Pruderyjny czytelnik przeżyje szok. O ile w ogóle zdoła tę książkę przeczytać. I to nie tylko ze względu na to, że – jak reklamuje się sama autorka – jest to ”brutalna proza autobiograficzna”, ale także,Czytaj dalej
W Polsce, czyli wszędzie
Złożone okupacyjne losy Piotra Zettingera, chemika, emigranta pomarcowego, zasłużonego w dziele przybliżenia publiczności szwedzkiej w ogóle a dziatwie szkolnej w szczególności, dziejów polskich Żydów w latach Zagłady, posłużyły jako źródło spektaklu ”Ani jednego dźwięku”, wystawionegoCzytaj dalej
”Stracone złudzenia”
Na początku marca ukaże się kolejna książka mieszkającego w Sztokholmie Macieja Klicha. Tym razem to wspomnienie ze strajku studenckiego na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w listopadzie i grudniu 1981 roku. Książka podCzytaj dalej
TADEUSZ MATULEWICZ: Odkrywanie uroków Szwecji
Dotarła do mnie osobliwa książka-przewodnik autorstwa Tadeusza Nowakowskiego “Szwecja na weekend”, zachęcająca do zwiedzania mało znanych, a uroczych miejsc skandynawskiej krainy w czasie wolnym od pracy, to jest między popołudniem w piątek, a poniedziałkiem. WystarczyCzytaj dalej
Kolory życia i świata w wierszach Elżbiety Ścibor-Achenbach
Elżbieta Ścibor-Achenbach, Sztokholmska poetka i malarka, wydała ostatnio nowy tomik wierszy Kolory wspomnień (2021). W Polsce ukazało się wcześniej kilka zbiorków jej utworów poetyckich: Nić życia (1997), Ścieżki życia (1998), Wir życia (1999), Tak jakCzytaj dalej
Nieoczywista tożsamość
Nigdy nie przypuszczałem, że Ryszarda Hanin miała żydowskie korzenie. Aktorka, znana z licznych kreacji, częściej drugoplanowych i epizodycznych niż głównych ról w filmach, także ceniona w teatrze, na ogół grała proste kobiety, ze sfer wiejskichCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Groźne i kompromitujące curiosum
Znalazłem gdzieś – przypadkiem? w czyjej jaskini? (adres znany redakcji) – kuriozalną płytkę DVD zawierającą najnowszy dokument niejakiego Wojciecha Sumlińskiego ”Powrót do Jedwabnego”. Zbieżność tytułów z książką Anny Bikont może nie przypadkowa. Film zaczyna parada cierpiętniczegoCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Alpinista
Cofnijmy się o ponad 100 lat. Za najtrudniejszą wspinaczkę w Tatrach uznawano wówczas południową ścianę Zamarłej Turni. Ściana padła już w roku 1910, ale i później miał tam miejsce szereg tragicznych wypadków, także zespołów kobiecych. GdyCzytaj dalej
Szwedzka monografia trudnego współżycia
W roku 1969 ukazała się w Szwecji niewielka rozmiarami książka znanego dziennikarza Alvara Alsterdala pt. Antisemitism antisionism. Exemplet Polen. W zakresie tej samej tematyki uzupełniła ją 19 lat później obroniona w Uppsali na wydziale socjologiiCzytaj dalej
Szwedzka książka o Powstaniu Warszawskim
Jako “uczestnik” powstania warszawskiego należałem do tych cywili, którzy szukali schronienia w piwnicach. Miałem niespełna 9 lat. Słyszałem na zewnątrz jakieś strzały i wybuchy, raz chyba byli u nas w domu powstańcy i czegoś sięCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Naiwny pacyfizm?
Kiedyś dawno, w głębokim PRL-u, zaniepokojony nagłym brakiem na rynku szynki i in. delikatesów, poprosiłem o wyjaśnienie moją starszą siostrę, wówczas młodą komunistkę. Powiedziała: no bo przecież my musimy się zbroić. Nieco dalej w tymCzytaj dalej
Festiwal zredukowany. Stockholm Film Festival 2021
Sto filmów pokazanych na tegorocznym festiwalu w Sztokholmie to ilość parokrotnie niższa od normalnej. Zmniejszyła się też liczba kin: tę setkę pokazano (każdy film trzykrotnie) tylko w 3 kinach: Skandia, Park i Sture, a jeśliCzytaj dalej
Kino germańskie?
W latach 2009-2019 ukazała się w Polsce 4-tomowa historia kina, autorstwa i w redakcyjnym opracowaniu licznej grupy filmoznawców uniwersyteckiego chowu ostatniego półwiecza. Niektórzy autorzy, specjaliści w zakresie różnych kinematografii narodowych, opublikowali w jednym lub paruCzytaj dalej
ZAPISKI KRYTYCZNE: Amnezja
Rzadko widzimy w szwedzkich kinach filmy greckie. A teraz debiutant Christos Nikou (dedykuje swój film własnemu ojcu) wymyślił – w czasie i być może z inspiracji pandemią – inna epidemię: amnezji. To tylko jeden z objawówCzytaj dalej
Pamiętnik Emmy Lindeblum
Anna Winner (Anna Wiśniewska) – pisarka sztokholmska, mieszkająca ostatnio także w Lublinie – wydała właśnie w Polsce najnowszą swoją książkę Na rasę (2021). Podejmuje w niej stosunkowo mało znany temat dzieci polskich uprowadzonych w czasieCzytaj dalej
Podróż bardzo osobista
To był trudny rok. A nawet trudne dwa lata. Przynajmniej dla sporej części ludzi. Okazało się bowiem, że trzeba wiele rzeczy przedefiniować, oswoić się z nową rzeczywistością, odnaleźć w izolacji. Ale w książce Andrzeja SzmilichowskiegoCzytaj dalej