PODRÓŻE PO POLSCE: Czarnożyły. Urocza wieś województwa łódzkiego

Czarnożyły, to malownicza wioska położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim. Do roku 1953, miejscowość ta była siedzibą gminy Wydrzyń. Początkowo wieś nazywała się Czarneżołny.

Nazwa Czarnożyły dawniej Czarneżołny, została zaczerpnięta ze środowiska naturalnego. W języku staropolskim wyraz „żołna” oznacza dzięcioła. Osadę zatem założono w miejscu, gdzie dużo było właśnie tych ptaków. Miejscowość ta, ma metrykę średniowieczną, istniejącą od okresu XV wieku. Jest ona wymieniona w dokumentach zapisanych w latach 1411- 1454 w języku łacińskim, jako  Czarneszolny. Wieś ta, według wspomnianych dokumentów, posiadała swój parafialny kościół drewniany. W roku 1511, arcybiskupstwo pobierało z miejscowości tej dziesięcinę w postaci wiardunków owsa i żyta.

W  roku 1518, odnotowano we wsi Czarnożyły 33 kmieci, wraz z miejscowym karczmarzem i sołtysem. W 1520 roku, miejscowy folwark dostarczał plebanowi snopową dziesięcinę uraz 21 groszy od 2 wolnych kmieci i sołtysa, a także 2 grosze mesznego, czyli za odprawioną mszę niedzielną. Mieszkańcy płacili również arcybiskupowi po 1 groszu dziesięciny z ról osiadłych. Była to zatem dość bogata wioska, która z czasem zyskała miano karmnej, czyli żywiącej kościół i jego posługujących.

W owym czasie, wieś należała do rodziny Zarembów z Kalinowy, a następnie do Mniszków oraz Leszczyńskich. W roku 1726, wojewodzina Barbara Leszczyńska  pochodząca z rodu z Brzostowskich, ufundowała w miejscu drewnianego kościół murowany. Od roku 1774, miejscowość ta była własnością szlacheckiej rodziny Strzemieńczyków-Brzostowskich, którzy postawili tu staropolski dwór szlachecki modrzewiowy, dotkliwie zniszczony w okresie powojennym po roku 1918. Adam Brzostowski, osadził w Czarnożyłach Litwinów ze Żmudzi, którzy byli tutaj znaczącymi rękodzielnikami. Brzostowscy zasłynęli w okolicy z utworzenia w XVIII wieku szkoły, do której obowiązkowo uczęszczały dzieci chłopskie. Po Brzostowskich, Czarnożyły przeszły po kądzieli do rodziny Załuskich. Pani Helena, żona Michała Załuskiego, zmarła w 1892 roku, a zasłynęła w całej okolicy jako nieodzowna pomoc, dla walczących w powstaniu styczniowym Polaków.

We wrześniu 1939 roku rozpoczęła się 5-letnia okupacja niemiecka, która dotkliwie odbiła się na społeczności Czarnożył. Część wsi została spalona, za świadczoną pomoc partyzantom. W czasie kampanii wrześniowej w wyniku ataku lotnictwa Luftwaffe w pobliskim lesie, zginęło 6 żołnierzy z 28 Dywizji Piechoty wchodzącej w skład Armii Łódź. Nastąpiły także rozliczne aresztowania mieszkańców tego regionu i wywóz ich na roboty do Niemiec oraz do obozów zagłady. Na miejscowym cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła polskich żołnierzy. Nad nią wznosi się pomnik ufundowany przez społeczeństwo gminy.

Ewa Michałowska-Walkiewicz

Lämna ett svar