Gorzeń Górny jako wioska, lokowany został na prawie niemieckim najprawdopodobniej w 1333 roku. Już w połowie XV stulecia, wieś ta należała do rodu Gorzeńskich pieczętującego się herbem Topór.

Wiek XIX

W pierwszej połowie XIX wieku, wieś ta została podzielona na Gorzeń Górny i Gorzeń Dolny. W 1873 roku, grunty w Gorzeniu Górnym znacznie rozparcelowano. Ale już trzy lata później, posiadłość tę zaczęto nazywać „Gorzeń Górny Dwór”. Stało się to dlatego ponieważ, teren ten zakupił Tytus Zegadłowicz, nauczyciel z gimnazjum wadowickiego. On to nakazał wyremontować i dodatkowo rozbudować  dla swojej rodziny istniejący tutaj dwór.

W osiemnastym stuleciu

Dwór ten zbudowany został jeszcze w XVIII wieku, przez ówczesnego właściciela tej wsi Franciszka Skorupkę-Padlewskiego. Pierwotnie była to budowla parterowa, wzniesiona na planie prostokąta. Posiadała ona zdobne ryzality od frontu i z tyłu, z piękną sienią przechodnią- działową. Rozbudowę tej rezydencji zapoczątkował Jakub Lippman Huppert, a kontynuowali to przedsięwzięcie jego spadkobiercy, w tym wspomniany Franciszek.

Dodano piętro

Późno klasycystyczny charakter tej  budowli wynikał z jej przebudowy, gdy nadbudowano do niej piętro. Po 1876 roku, Tytus Zegadłowicz przeprowadził generalny remont dworu. znacznie przekształcił on ten budynek, w którym w owym czasie mieściła się przynosząca spory dochód rodzinie karczma. Dobudowano wówczas czterofilarowy ganek z balkonem i ganek kwiatowy znajdujący się przy ścianie szczytowej. W 1908 roku, dwór ten stał się formalnie własnością syna Tytusa, pana Emila Zegadłowicza, znanego w dobie międzywojennej dramatopisarza i kolekcjonera dzieł sztuki. W tym też czasie dwór w Gorzeniu Górnym, był ważnym ośrodkiem życia kulturalnego. Spotykali się tu członkowie założonej przez Zegadłowicza regionalistycznej grupy literacko-plastycznej „Czartak”, która nazwę swoją wzięła od średniowiecznej strażnicy obronnej, znajdującej się nad Skawą w pobliskim Mucharzu. W dworze tym gościli między innymi Leon Kruczkowski, Gustaw Morcinek, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Vlastimil Hofman, Stefan Jaracz oraz Witold Hulewicz.

Niezwykłe zbiory pana Emila

Emil Zegadłowicz posiadał zgromadzone tu przez siebie zbiory dzieł malarskich i rzeźbiarskich wybitnych twórców polskich, a nawet i rzeźbiarza ludowego Jędrzeja Wowrę. Część tych dzieł sztuki zrabowali Niemcy w czasie II wojny światowej.

Wygląd dworu

Dwór ten usytuowany jest w północno-wschodniej części wsi, w tak zwanym parku krajobrazowym. Liściasto-iglasty drzewostan parkowy pochodzi głównie z nasadzeń pamiętających koniec XIX wieku. Przed podjazdem prowadzącym do budynku, ustawione są klasycyzujące posągi mitycznej Flory i Mądrości Bożej. W sąsiedztwie rezydencji jest piękna wymurowana oficyna mieszkalna. Cały dwór jest budynkiem murowanym, otynkowanym, nakrytym dachem dwuspadowym polskim. Przed dworem umieszczony jest bogaty ganek z czterema filarami. Na wysokości piętra znajduje się balkon z metalową, ozdobną balustradą znajdującą się między filarami wspierającymi całość zadaszenia, które jest zwieńczone ścianką attykową z wazonami.

Dwa ganki

Bliźniaczy ganek z dwoma filarami i balkonem na piętrze znajduje się przy elewacji północnej. Elewacje całości budynku dworskiego, zdobi rustykalna faktura. Pomieszczenia na parterze rozdziela ogromna sień. Od niej prowadzą szerokie schody wiodące na piętro. We wnętrzach dworu, dzisiaj mieści się muzeum związane z osobą Emila Zegadłowicza.

Ewa Michałowska-Walkiewicz