Lidzbark Warmiński, którego niemiecka nazwa brzmi Heilsberg lub Lecbarg, to w tej chwili polskie miasto usytuowane w województwie warmińsko- mazurskim.
Lidzbark Warmiński od 1350 roku do XIX stulecia, był stolicą całej Warmii, stanowiąc jej największe miasto. Od wieków miasto to, było centrum wiary i kultury Rzeczpospolitej, które nazywano Perłą Warmii.
Staropruska osada
Ta niegdyś staropruska osada, która leży na pograniczu ziem Warmów i Bartów, w 1240 roku została podbita przez zakon krzyżacki. Już rok po tym fakcie, w Lidzbarku istniał drewniany zamek krzyżacki, a ludność polska była przez jego rezydentów bardzo uciskana. W 1242 roku, wybuchło tu powstanie ludności przeciwko krzyżackiemu najeźdźcy. Lecbarg został odbity z rąk zakonników i doszczętnie zniszczony. A tereny te przekazane zostały pierwszemu biskupowi diecezji warmińskiej Anzelmowi.
Kolejne powstanie
W 1260 roku, w Lidzbarku wybuchło kolejne powstanie, a biskup Anzelm wydał stosowny dekret erekcji kapituły warmińskiej. Po ciężkim oblężeniu miasta w 1261 roku, pod dowództwem Warmijczyka Glappo, Lidzbark przeszedł w ręce polskie pozbywając się stąd zakonników krzyżackich.
W roku 1308
Kolejny rezydujący tu biskup warmiński Eberhard z Nysy, w dniu12 sierpnia 1308 roku, nadał prawo lokacji Lidzbarka. Do nowo powstałego miasta, sukcesywnie napływali osadnicy niemieccy i polscy ze Śląska.
Zamek nad Łyną
Budowę zamku rozpoczęto nad przepływającą tędy Łyną. W XIV stuleciu wybudowano to ratusz, kościół i szpital. Pierwszy drewniany kościół wyświęcono w w roku 1315. Z biegiem czasu, otoczono miasto basztami i bramami.
Wodociąg
Już w 1390 roku wykonano tutaj wodociąg, który działał aż do 1904 roku. Wszystko to miasto zawdzięczało Janowi z Miśni, który w 1350 roku wybrał Lidzbark na stolicę biskupstwa. W tym także roku rozpoczął wspomniany Jan, budowę murowanego zamku. Tym sposobem tutaj skupiła się centralna administracja biskupstwa, stanowiono tu prawa, odbywano sądy, a co najważniejsze kwitło tu życie kulturalne i dyplomatyczne. Z biegiem lat powołano do istnienia tutaj szkołę powszechną.
Piętnaste stulecie
W 1410 roku, biskup warmiński Henryk z Lidzbarka wystawił wyszkolone wojsko, które wzięło udział w bitwie pod Grunwaldem. Miasto Lidzbark było siedzibą wielkiego mistrza krzyżackiego von Plauena. W 1414 roku, Lidzbark Warmiński został spalony przez oblegające miasto wojska polskie, a mistrz krzyżacki został wygnany. W czerwcu 1440 roku, Lidzbark na zjeździe w Elblągu przystąpił do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. Biskupstwo warmińskie osadzone zostało na polskim fotelu senackim, w 1497 roku.
Rezydent z północy
W XVII wieku Lidzbark bronił się przed najazdem wojsk szwedzkich, w tak zwanej wojnie północnej. W latach 1703–1709 miasto to okupowali Szwedzi, a cały rok 1703 rezydował tu Karolus Gustawus. W Lidzbarku zapadła też decyzja, aby królem Polski został Stanisław Leszczyński.
Biskup Krasicki
W latach 1767–1795 tutejszym biskupem warmińskim był Ignacy Krasicki. Podobno tutaj powstało najwięcej jego fraszek. Po pierwszym rozbiorze Polski, Lidzbark i Warmia została wcielona do Królestwa Prus. Biskupi i kapituła stracili swoją władzę. Po drugim rozbiorze naszej Ojczyzny, Ignacy Krasicki opuścił Warmię, a po jego śmierci rezydencja biskupów została przeniesiona do Olsztyna, w związku z czym Lidzbark powoli zaczął tracić swoją dotychczasową pozycję.
Wiek XIX
Dnia 10 czerwca 1807 roku, miała miejsce bitwa pod Lidzbarkiem. Rezydujący tu Rosjanie kierowali swoje ataki przeciw nadciągającym wojskom francuskim. W 1816 roku, rozebrano tu uszkodzone podczas bitwy bramy miejskie: Kościelną, Młyńską i Zamkową. W latach 1821–1823 powstał w Lidzbarku pierwszy na ziemi warmińskiej kościół ewangelicki.
Wiek XX
Podczas I wojny światowej, Lidzbark był okupowany przez wojska rosyjskie. W latach 1914–1919 działał tutaj duży obóz jeniecki. W 1937 roku, miała miejsce tzw. „wojna różańcowa”, czyli napad policji na młodzieżowe poczty sztandarowe podczas procesji Bożego Ciała. W 1945 roku, miasto powróciło do Polski, w roku 1946 zatwierdzono jego obecną nazwę.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
