Złoczew, to nieduże miasto usytuowane niedaleko Łodzi, należące do powiatu sieradzkiego. O mieście tym, po raz pierwszy wspominają zapiski metrykalne z roku 1496. Wiadomo, iż początkowo Złoczew wchodził w skład klasztornych dóbr unikowskich. Następnie właścicielem Złoczewa do końca epoki wieków średnich, był Jan Ruszkowski pieczętujący się herbem Pobóg.
W połowie XVI stulecia, dziedzicem dóbr złoczewskich był Stanisław Ruszkowski, rotmistrz króla polskiego Stefana Batorego, który wyprawiał się zbrojnie na Rosję. Rozwój i dostatni byt, Złoczew zawdzięcza jego synowi Andrzejowi Ruszkowskiemu. W 1600 roku, sprowadził on do Złoczewa zakon Bernardynów wznosząc im klasztor, a w roku 1614 Andrzej ufundował im kościół parafialny. Wyprosił on także, u króla Zygmunta III Wazy przywilej lokacyjny dla Złoczewa, który został wydany dnia 14 grudnia 1605 roku w Krakowie. Z biegiem lat, Andrzej Ruszkowski, przeniósł się do Złoczewa budując tu w latach 1614–1616 murowany dwór. Tutaj także rozplanowano wzniesienie ratusza na rynku miejskim, jako głównym placu targowo- mieszkalnym. Na rozwój miasta, wpływało jego usytuowanie na szlaku handlowym, prowadzącym z Sieradza do Wrocławia.
Złoczew w okresie potopu szwedzkiego
W listopadzie 1655 roku, przez Złoczew przemaszerowała piechota szwedzka pod dowództwem Burcharda Mulera von der Lühnena, okradając i paląc miasteczko. Zagrabiono wówczas cenne kosztowności ze skarbca w ratuszu miejskim oraz spalono ważne dokumenty, w tym wszelkie nadania królewskie i przywileje miejskie. Z klasztoru bernardynów zrabowano wiele przedmiotów liturgicznych i obrazów pochodzących, z fundacji Andrzeja Ruszkowskiego. Skradziono także cenne zbiory i dokumenty z biblioteki. Po nieudanym oblężeniu Jasnej Góry, przez miasteczko ponownie przemaszerowały oddziały szwedzkie. Tym razem dowodzone przez Jana Wejharda i hrabiego Wrzesowicza, czeskiego najemnika pozostającego w służbie szwedzkiej. Miasteczko zostało prawie w całości spalone.
Właściciele Złoczewa
Po Ruszkowskich właścicielami Złoczewa byli Denhoffowie, Załuskowscy, Błeszczyńscy i Tarnowscy. Jednym z właścicieli Złoczewa, był Michał Dobrowolski gorący patriota polski, który zasłynął z tego, iż matka jego była Rosjanką, a on nawet w sprawach urzędowych nie chciał posługiwać się tym językiem. W mieście zaznaczył się napływ ludności żydowskiej, która w XVIII wieku wzniosła tu synagogę, a zajmowała się głównie handlem i usługami.
Rok 1793
W wyniku II rozbioru Polski, Złoczew znalazł się w granicach zaboru pruskiego. Już w kolejnym roku podczas Insurekcji Kościuszkowskiej, Tadeusz Kościuszko wyznaczył Złoczew na miejsce wybuchu powstania w zaborze pruskim. Stąd powstańcy poszli do Sieradza, gdzie doszło do pierwszych i najbardziej zaciekłych walk z Prusakami.
Powstanie Styczniowe
Od 1815 roku, Złoczew znajdował się w granicach Królestwa Polskiego. Prawo rosyjskie nałożone na ten teren, bardzo dotkliwie przełożyło się na życie mieszkających tu Polaków. W dniu 10 lutego 1863 roku Makary Drohomirecki, przywódca oddziału powstańczego, odczytał w mieście Manifest Rządu Narodowego i nakazał on Polakom usunąć orły rosyjskie z magistratu, poczty i innych urzędów. Do wojska powstańczego, dołączyła duża grupa ochotników ze Złoczewa. W dniu 15 lutego w 1863 roku, w wyniku zdrady Aleksandra Rumowicza, chłopa mieszkającego we wsi Potok, oddział Makarego Drohomireckiego został otoczony w lesie przez oddział majora Hanczakowa i majora Pisanki. W bitwie poległo pięciu powstańców w tym sam Makary Drohomirecki. Niektórzy z powstańców dostali się do niewoli. Tylko kilku powstańcom udało się uratować i uciec.
II wojna światowa
Tragicznym dniem w historii Złoczewa był dzień 4 września 1939 roku, podczas wojny obronnej. Wtedy to, żołnierze niemieccy zamordowali około 200 osób, Polaków i Żydów zaś miasto zostało spalone w 80 procentach. Jednej z pierwszych zbrodni ludobójstwa w II wojnie światowej, dokonali żołnierze wchodzący w skład pułku Dietricha. Sceneria płonącego Złoczewa została później wykorzystana w niemieckiej kronice filmowej. W 1940 roku, Niemcy utworzyli w Złoczewie getto żydowskie, w którym było ponad 2500 Żydów, wywiezionych z biegiem czasu do obozów zagłady.
Jak zatem widzimy, Złoczew jest to niezwykły zakątek polskiej ziemi, która wpisała się złotymi literami w historię naszego narodu.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
