PODRÓŻE PO POLSCE: Suchedniów

Suchedniów leży na terenach dawnego Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Jego początki sięgają II wieku p.n.e. O tym, że w starożytności wytapiano tu żelazo, w prymitywnych piecach hutniczych zwanych dymarkami, świadczą pozostałości znajdującego się tutaj żużlu posiadającego znaczny procent żelaza.

Pierwsza wzmianka o Suchedniowie w źródłach historycznych pochodzi z roku 1224, a wymienia ją Kodeks Małopolski. Dotyczy ona pobytu Leszka Białego na zorganizowanym w Suchedniowie wiecu, na którym książę wydał przywilej odłowu bobrów na rzece Czarna.

Kolejna wzmianka o Suchedniowie pochodzi z 1510 roku. Mówi ona o trzech kuźnicach: Alberta Berezy, Andrissa oraz Stanisława Suchini. Przynosiły one znaczny dochód tutejszym mieszkańcom.

Osada Suchedniów, była własnością biskupów krakowskich, którzy rozwijali tu przemysł hutniczy. Do powstania Suchedniowa i pobliskich miejscowości przyczyniło się utworzenie traktu krakowskiego, który wiódł przez Miechów, Suchedniów i Kielce. Trakt ten powstał na skutek przeniesienia stolicy z Krakowa do warszawy. Spowodowało to przy okazji wycinkę lasów, zakładanie gospodarstw, spiętrzanie wody w rzekach, a przy okazji tworzenie osad i gmin.

W XVII wieku na terenach Suchedniowa było już 7 kuźnic: Błoto, Berezów, Andryszów, Suchiniów, Baltazarek, Ogonów i Ostojów. Przemysł w Suchedniowie dalej się rozwijał, a osada ta stała się ośrodkiem przemysłu żelaznego. W miejscowości znajdowała się blacharnia blachy czarnej, produkująca również blachę ocynkowaną. Do rozwoju osady przyczynił się w tym czasie biskup Andrzej Załuski,  zakładając wielkie piece, fryszerki i blacharnie.

Działał tu także Stanisław Staszic, rozwijając górnictwo. Opracował on plan urbanistyczny, tak zwanego Nowego Suchedniowa. Na początku XIX wieku, władze carskie umieściły tu zarząd górnictwa całego okręgu przemysłowego. O tym jak ważna była to osada przemysłowa świadczy to, że np. działał tu jeden z trzech w kraju pieców do przetapiania i uszlachetniania żelaza.

W Suchedniowie nie  tylko działał wówczas piec hutniczy, ale rozwijał się przemysł kamieniarki, który był podstawą wszystkich prac budowlanych. Miejsce wydobycia kamienia, nosi nazwę Oczu ziemi.

Mieszkańcy Suchedniowa brali czynny udział w powstaniu styczniowym. Utworzono tu oddział liczący ponad 400 ludzi, głównie robotników i urzędników. Dowodzili nim bracia Dawidowiczowie. Uderzyli oni z Suchedniowa na Bodzentyn, gdzie stacjonowała rota piechoty rosyjskiej. W okolicach Suchedniowa, regularne bitwy powstańcze toczył Marian Langiewicz. W dniu 2 lutego 1863 roku, oddział Langiewicza pod dowództwem Dawidowicza uderzył na posterunek rosyjski dowodzony przez por. Krupskiego. Zabarykadowany w kuźni na skraju miasta Krupski, otrzymał szybką pomoc militarną od Rosjan, przez co atak powstańców został odparty. Wziął on do niewoli dwóch powstańców, przy czym obu rozkazał natychmiast powiesić a miasto podpalił osobiście.

Na początku XX wieku zarząd górnictwa został zlikwidowany i przeniesiony do Warszawy. W tym samym czasie do osady przybył Ludwik Sztarke, który na ruinach kuźnicy Baltazarek założył nowoczesną odlewnię żelaza. W 1918 roku, Polska odzyskała niepodległość, a Suchedniów nadal był niewielką osadą. Przez dwa lata od 1918 roku, trwała tu epidemia tyfusu. Zmarłych chowano wtedy na łąkach, w lesie, lub w lasku Berezowskim.

W Suchedniowie kwitła kultura. W 1926 roku, powstała tu pierwsza szkoła siedmioklasowa. Wcześniej istniały tu szkoły pięcioklasowe oraz dwuklasowe. Znajdowała się tu również szkoła zawodowa, jednakże większość młodzieży uczęszczało do szkół w Kielcach.

Po wybuchu II wojny światowej, organizowano tu szeroko zakrojoną konspirację. Przez osadę przechodził oddział mjr. Henryka Dobrzańskiego HUBALA, który zatrzymał się na pewien czas w gajówce Kruk. W lasach działały oddziały partyzanckie AK Ponurego, Nurta i Szarego. W fabryce Tańskich zorganizowano potajemną produkcję pistoletów maszynowych „Sten” dla  walczących oddziałów. Prace nad nimi prowadził inż. Piotr Wilniewiczyc. W odwecie za pomoc partyzantom Niemcy dokonywali licznych zbrodni. Miały tu miejsce masowe egzekucje i bestialskie mordy. W centrum gminy Niemcy założyli getto. Za przechowywanie Żydów uciekinierów getta, Niemcy zamordowali kilkadziesiąt osób, w tym kilku członków oddziałów zbrojnych AK.

Ewa Michałowska-Walkiewicz

 

Lämna ett svar