Zamek Kapituły Warmińskiej znajdujący się w Olsztynie, wybudowany został w XIV wieku. Posiada on styl gotycki, a jego właścicielem była Kapituła Warmińska, aż do roku 1772.
W zakolu Łyny
W roku 1334, powstała w zakolu rzeki Łyny, drewniano-ziemna strażnica. Gdy chyliła się ona ku upadkowi, kapituła warmińska na jej miejscu pobudowała murowany zamek. Powstał on między rokiem 1348 a 1353, gdy miasto Olsztyn otrzymało prawa miejskie. Posiadał on wówczas jedno skrzydło po północno-wschodniej stronie. Był on usytuowany w centrum czworokątnego dziedzińca. Dojście do zamku, było raczej trudne. Otoczony był on bowiem pasem murów obronnych i fosą.
Dobudowana wieża
Południowo-zachodnie skrzydło zamku, dobudowane zostało w XV wieku. Wieżę z połowy XIV stulecia, położoną w zachodnim narożniku dziedzińca, przebudowano dwa stulecia później. Posiada kształt okrągły, a jest ona oparta na czworokątnej podstawie, posiadającej 40 metrów. Zamkowe mury obronne podwyższono z biegiem lat do wysokości 12 metrów i uzupełniono drugim pasem niższych murów, które posiadały baszty. System zamkowych murów połączono z murami miejskimi, dlatego też zamek stał się potężnym bastionem.
Wojskowa opieka
Zamek należał do Kapituły Warmińskiej, która wraz z biskupem warmińskim, do roku 1454 podlegała wojskowej opiece Krzyżaków. Z tego względu odegrał on niebagatelną rolę podczas wojen polsko-krzyżackich. W 1410 roku, tuż po bitwie grunwaldzkiej poddał się zamek bez walki Polakom. W czasie wojny trzynastoletniej, przechodząc z rąk do rąk, najczęściej należał do strony polskiej. Krzyżacy zagrozili zamkowi i miastu jeszcze w roku 1521. Polska obrona była tak skuteczna, że zakon poprzestał na jednym, nieudanym szturmie.
Mikołaj Kopernik
W latach 1516–1521, administratorem komornictwa olsztyńskiego był Mikołaj Kopernik. On właśnie przygotował obronę Olsztyna przed kolejnym najazdem krzyżackim. W XVI wieku gościli na zamku dwaj biskupi warmińscy, a zarazem wielcy polscy literaci, a byli to Jan Dantyszek i Marcin Kromer.
Mijają lata
Z biegiem lat, oba skrzydła zamku utraciły militarne znaczenie. Przekazano je na cele mieszkalne. W roku 1758 doprowadzono do zamku stosowny dojazd od strony miasta i dobudowano skrzydło pałacowe, likwidując tym samym podgrodzie i część murów. W 1779 roku, zatrzymał się tu kolejny literat polski Ignacy Krasicki. Po pierwszym zaborze ziem polskich w roku 1772, olsztyński zamek przeszedł na własność zarządu państwowych majątków ziemskich. W roku 1845 most nad fosą zastąpiono groblą, która doskonale połączyła zamek z miastem, fosę zaś osuszono. Wieżę zamkową, która straciła hełm podczas burzy w 1821 roku, zwieńczono ponownie dachem stożkowym w 1926 roku. W 1921 w salach zamku powołano do istnienia muzeum etnograficzne. Zamek olsztyński również i w dobie współczesnej służy celom muzealnym.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
