Mówiąc o zamku w Rożnowie, musimy wspomnieć także znamienitym kompleksie zabytkowych obiektów warowno- obronnych, usytuowanych nad Dunajcem, we wspomnianej wsi. Znajduje się ona w powiecie nowosądeckim w województwie małopolskim.
Z okresu odrodzenia
Wspomniany kompleks, obejmuje ruiny średniowiecznego zamku rycerskiego, którego czasy świetności datuje się na wiek XIV. Jest to tak zwany zamek górny. Z biegiem czasu zaczęły pojawiać się w zamku renesansowe fortyfikacje, które pochodzą z wieku XVI. Jest to już tak zwany zamek dolny.
Nad Dunajcem
Ruiny wspomnianego niegdyś uroczego zamczyska, znajdują się na stromym wzgórzu tuż nad Dunajcem. Początkowo w tym miejscu pobudowana została strażnica, co miało miejsce w XIII stuleciu. Wzniesiona ona została przez zacny ród Gryfitów.
W stylu gotyckim
Zamek rożnowski, już jako kamienna budowla wzniesiona w stylu gotyckim, został zbudowany w okresie między 1336 a 1370 rokiem. Najprawdopodobniej pobudował go ojciec Piotra i Klemensa Rożena, którzy pieczętowali się herbem Gryf. Zamek ten wzniesiono specjalnie na tak zwanym przewężeniu cypla terenowego nad Dunajcem, otoczonego pierwotnie zakolem tej rzeki. Miał on kształt zbliżony do prostokąta, o wymiarach 44 metry na 20 metrów.
Rok 1409
W 1409 roku zamek ten przeszedł w posiadanie Piotra Kurowskiego, który w 1410 roku nabył także dobra w pobliskim Gródku nad Dunajcem. W 1426 roku zamek w Rożnowie, znalazł się w rękach sławnego rycerza Zawiszy Czarnego z Garbowa. Po jego śmierci, która nastąpiła w roku 1428, zamek ten nadal należał do jego pobratymców rodowych.
Z biegiem czasu
Z biegiem lat, kolejnymi właścicielami zamku rożnowskiego byli Wydżgowie, a od drugiej połowy XV wieku ród Tarnowskich. W XVI i XVII wieku zamek zaczął popadać w ruinę.
Miejsce w sztuce
Ruiny średniowiecznego zamku w Rożnowie, są tematem wielu rysunków Napoleona Ordy oraz Macieja Bogusza Stęczyńskiego. Szczególne upodobanie w malarstwie zyskał sobie zamek dolny, powstały w czasach renesansu. Składa się on z trzech części: kamiennego beluardu, czyli wieżycy, pokojów salonowych i sypialnych. Zbudowany jest on na planie wydłużonego pięcioboku budynku bramnego, który jest wyposażony w krzyżowe strzelnice. Budowę zamku dolnego w Rożnowie, rozpoczął w 1560 roku, hetman koronny Jan Tarnowski. On to w tym okresie rozbudował również zamek w Tarnowie.
Beluard
Beluard rożnowski, jest zbudowany z muru kamiennego o grubości 2,5 m i 3 m. We wnętrzu rozpiętość sklepienia w najszerszym jego miejscu wynosi 16 metrów. Zachowały się też w środku ślady ganku i wiodącej do niego równi pochyłej. Z ganku wychodzą strzelnice krzyżowe, odrębne dla broni ręcznej i artyleryjskiej. Beluard prezentuje bardzo wczesny typ fortyfikacji, która jest przystosowana do użycia broni palnej, krótko i długo lufowej.
Kim był Jan Tarnowski
Jan Tarnowski był prawnukiem Zawiszy Czarnego i wnuczki zacnej Barbary z Rożnowa. Był on wybitnym teoretykiem sztuki wojennej, autorem dzieła zatytułowanego „Consilium rationis bellicae”. Co się tłumaczy jako „Rada sprawy wojennej”. Forteca w Rożnowie, wzniesiona została w związku ze wzrostem zagrożenia tureckiego, zaistniałego tuż po bitwie pod Mohaczem. Beluard rożnowski miał być, jedną z najnowocześniejszych fortyfikacji w ówczesnej Polsce. Jednak tuż po śmierci hetmana, czyli w 1561 roku jej budowa nie została zwieńczona. W beluardzie mieściły się później, ludwisarnia, zbór braci polskich, a nawet gorzelnia.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
