Istnieje wiele książek o Jerzym Giedroyciu i paryskiej ”Kulturze”. Poczynając od ”Autobiografii na cztery ręce” (1994), napisanej wspólnie z Krzysztofem Pomianem, poprzez pracę Ewy Berberyusz (Książe z Maisons-Laffitte, 1995), wywiad-rzekę Barbary Toruńczyk (Rozmowy w Maisons-Laffitte 1981, wyd. 2006), po monografie A.S. Kowalczyka (Giedroyć i ”Kultura”, 1999) czy Rafała Habielskiego (Dokąd nam iść wypada, 2006) i lubelską antologię tekstów ”Kultura paryska” (UMCS 2007). Nie licząc wielu już tomów korespondencji w czytelnikowskiej serii Archiwum KULTURY i oczywiście pomijając ”Teorie i praktyki paryskiej Kultury”, propagandowy paszkwil Witolda Fillera (MON 1969) czy nawet wybór tekstów ”Anty-Kultura” (Pomost 1992).
Najświeższa w tym zbiorze pozycja – ”Jerzy Giedroyć” Magdaleny Grochowskiej, wydana przez Świat Książki w serii Autorytety – nie wnosi może wiele nowego do tematu, grupuje jednak swą materię w innym układzie, w związku z czym winna raczej się zwać Kultura i jej krąg. Jest to bowiem nie tyle biografia czy monografia JG ile zestawienie kontaktów redaktora z szerokim kręgiem współpracowników, którym poświęcono – w narracji w zasadzie chronologicznej – wychylające się poza chronologię rozdziały.
Są to kolejno: Juliusz Mieroszewski (r.3), Czesław Miłosz (7), Gustaw Herling-Grudziński (8), Leszek Kołakowski (10), Kazimierz Orłoś (12), Konstanty Jeleński (15), Stefan Kisielewski (16), Józef Czapski (18). A także rozsiane w różnych miejscach losy, postawy i opinie Zofii i Zygmunta Hertzów, Jerzego Stempowskiego, Witolda Gombrowicza, Adama Michnika czy Andrzeja Bobkowskiego. Nad współczesnymi unoszą się ich nie żyjący już patroni : Stanisław Brzozowski, Simone Weil, Dmitrij Fiłosofow. Prawie wszystkie te postacie (plus kilka innych) mają w książce, w zawierającym również obszerną bibliografię i synoptyczne kalendarium aneksie, swe biogramy – pierwszą przymiarkę do opracowania wyczerpującego słownika autorów paryskiej Kultury.
O piśmie, Instytucie Literackim, ich wydawcy i redaktorze, można w nieskończoność. Także obszerna książka Grochowskiej nie wyczerpuje tematu. Autorka sama zresztą przyznaje w Postscriptum, że nie poruszyła kwestii stosunku JG do np. Wolnej Europy i jej szefa Jana Nowaka-Jeziorańskiego, nie naświetliła kontaktów (i konfliktu) z Leopoldem Tyrmandem, a także z Aleksandrem Watem czy Czesławem Straszewiczem. To co otrzymaliśmy, to zebrana i skonstruowana z reporterskim nerwem dokumentacja i narracja, którą czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem, odkrywa bowiem wiele nieznanych dotąd szczegółów i niuansów bądź przypomina równie wiele znanych.
Aleksander Kwiatkowski
Albo autorka publikuje same banały i wyłamuje otwarte drzwi albo recenzent oddaje się jeździe figurowej na lodzie, którego nie zna i dlatego ślizga się po powierzchni kłaniając się i wykonując nieskończenie banalne piruety.
Może wystarczyłby krótki anons wydawnictwa?