Dwudziestego listopada 1951 roku zmarła w Baltimore, USA, trzydziestojednoletnia kobieta afro-amerykańskiego pochodzenia nazwiskiem Henrietta Lacks. Pokonał ją rak macicy.
Parę miesięcy przed zgonem lekarze pobrali z jej ciała dwie próby, jedną rakową, jedną zdrową. Z próby zdrowej umarły wszystkie cele, co jest zjawiskiem normalnym, ale cele rakowe nie umarły jak powinny w ciągu paru tygodni i budząc zdumienie świata nauki, żyją do dnia dzisiejszego.
Cele rakowe pobrane z ciała Henrietty okazały się niespotykanym dotychczas fenomenem i, co w naszych rozważaniach istotne, nie ma pewności czy tylko fenomenem naukowym. Henrietta Lacks stała się biologiczna sensacją. Taki przypadek nie został nigdy dotąd odnotowany.
Cele rakowe pobrane z ciała pani Lacks znajdują się dziś praktycznie we wszystkich laboratoriach świata. Jest ich miliardy i służą nauce w pracy nad wyjaśnieniem tajemnicy chorób rakowych i zrozumienia przyczyn powstawania wielu innych chorób, jak herpes, leukemia, Parkinson, SM, choroby krwi, katar, angina… Służą dziś badaczom na równi ze świnkami morskimi i myszami, a z inicjałów jej imienia i nazwiska nazwana została cała linia badań „HeLa-cell”.
Jest to miliardowe przedsięwzięcie, licząc w dolarach. Każdy, kto ma taką potrzebę, może kupić probówkę z rakowymi celami ciała Henrietty Lacks, za 260 dolarów sztuka. Jej rodzina i potomkowie nie otrzymali ani grosza, pozostaje im tylko duma, iż cele ciała ciotki Henrietty utrzymały się przy życiu nawet w przestrzeni kosmicznej, w przeciwieństwie do cel zdrowych, które zginęły nieomal natychmiast.
HeLa-celle budzą zaciekawienie i jednocześnie niepokoją. Dlaczego ciągle żyją? W ich niepohamowanej energii podziału tkwi jakaś tajemnicza moc.
Może tajemnica wieczności? Może przejmą kiedyś władzę nad Ziemią? Jeżeli taka ewentualność w ogóle mogłaby wchodzić w grę, to „ktoś” nam wyszykował niezły horror. Pomijając fascynację nauki celami HeLa, jest w tym coś, czego można się bać, a kręgi dzieci chrystusowych jak i wszystkie inne religie milczą. Może mamy do czynienia z kanałem nieznanej ludzkości energii? Może twórczość wspaniałego Stanisława Lema nie była czczą fantazją?
W 1965 roku brytyjscy badacze dokonali udanego eksperymentu, który nazwali cell-sex. Połączyli mianowicie HeLa-celle z celami myszy i tak powstała pierwsza hybryda człowiek-zwierzę. Mówiąc innymi słowami powstało DNA zawierająca po równo cele człowieka i myszy. Nieco później zrobiono to samo z celami kury i HeLa.
Czy istnienie centaura to na pewno mit? Może nauka znajduje się na drodze ponownego stworzenia centaura? Może cele ciała Henrietty Lacks dają początek „czemuś”, co niepodlegające ludzkiej kontroli?
Zarysowują się nowe horyzonty, rodzą nowe pytania. Czy życie wieczne jest możliwe? Normalne zdrowe cele kończą dzielić się po pięćdziesięciu dwóch razach i umierają. Czy linia cel zapoczątkowana przez Henriettę przenosi nieśmiertelność do świata śmiertelnych? Koniec ze zmarszczkami, z uwiądem starczym! Co znaczy „starość”?
Rebecca Skloot napisała na ten temat książkę, którą zatytułowała „Immortal Henrietta Lacks” i stawia w niej dwa podstawowe pytania. Dlaczego cele ciała Henrietty są nieśmiertelne? Kto/Co jest właścicielem ludzkiego ciała?
Współczesna nauka nie potrafi odpowiedzieć na żadne z tych pytań. W każdym razie tak odpowiedzieć, aby usatysfakcjonować wszystkich bez wyjątku. Mistycyzm (pozazmysłowy bezpośredni kontakt duszy z bóstwem) też nie, choć obejmuje z definicji szersze niż nauka spektrum. Mistycyzm dopuszcza istnienie świata pozamaterialnego, nie wyklucza koncepcji, że przypadek „wiecznego” podziału cel ciała Henrietty, może mieć koneksje boskie (lub nieboskie!).
Z innej (nienaukowej, nie mistycznej, niereligijnej) perspektywy patrząc, to może być sygnał przesłany ludzkości, łamigłówka do rozwiązania, enigma. Kod otwierający możliwość porozumienia na poziomie molekularnym, swoista dłoń wyciągnięta z kosmosu.
Czyja? By się tego dowiedzieć, należy rozwiązać zagadkę nieśmiertelności cel rakowych Harietty Lacks.
Andrzej Jordan
