Na przydrożnych znakach informujących o nazwie miasta znajdziemy informację: ”Trä staden”, a na stronie internetowej lokalnego biura informacji turystycz ej czytamy: Idylliczne centrum miasta Eksjö ma ponad 50 zabytkowych drewnianych domów i jest jednym z najlepiej zachowanych drewnianych miast w Europie. Wędruj po starych dzielnicach, które spustoszyły zarówno zaraza, głód, wojna, jak i pożary.

Eksjö. Położone w północnej części Smålandii prawa miejskie uzyskało w 1403 roku od Eryka Pomorskiego. W średniowieczu centrum miasta znajdowało się około 500 metrów od obecnego centrum, między Breviksgatan i Bykvarn. Siedmioletnia wojna (1563-1570) przyniosła miastu zagładę. Miasto zostało niemal w całości spalone. Wkrótce jednak – niedługo po pożarze – zostało odbudowane, nieco w nowym kształcie. W części miasta, która została kompletnie zniszczona odbudowano drewnianą zabudowę z istniejącą do dzisiaj siatką ulic. Wiele z obecnych domów zostało zbudowanych w XVI, XVII i XIX wieku. Centrum miasta dzieli się na dwie części. Z jednej strony placu Stora Torget – umiejscowionego między kościołem a imponującą bryłą Hotelu Miejskiego – Stare Miasto z zabytkową drewnianą zabudową, z drugiej bardziej nowoczesna część miasta, ta która nie została całkowicie zniszczona pożarem.

W przeciwieństwie do wielu innych miast szwedzkich, Eksjö dobrze sobie radziło, gdy wielka fala wyburzeń lat 60-tych, przetoczyła się przez Szwecję. Centrum miasta zachowało swój charakter, ​​w 1997 roku Eksjö otrzymało dyplom Europa Nostra za dobre budownictwo i dbałość o środowisko kulturowe.

Oczywiście, największe wrażenie robi Stare Miasto (Gamla Stan), gdzie zachowały się stare ”gårdy” (szczególnie warte polecenia Forsellska gården i Fornminnesgården) oraz ciekawe muzeum miejskie. Jak na niewielkie miasto (zaledwie ok. 12.000 mieszkańców) zdumiewa ilość restauracji i kawiarni – zwłaszcza tych ostatnich: bardzo urozmaicone i oryginalne.

Foto: CC BY-SA 3.0

Eksjö znane jest także jako ”regementstaden”. Historia pierwszych koszar wojskowych sięga XIV wieku. Jednostki wojskowe ćwiczyły nieopodal miasta miastem od końca XVII wieku. W 1686 roku Królewski Pułk Kawalerii Småland (stacjonujący m.in. w Kalmarze), został częściowo przeniesiony do Eksjö, później kolejne pułki. Od kiedy pułk huzarski, a później pułk kalmarski, zostały przeniesione do koszar wewnątrz Eksjö (obecnie w północnej części miasta), miasto zaczęło się rozwijać. Również dzisiaj garnizon jest trzecim co do wielkości pracodawcą w Eksjö, zatrudniającym około 500 pracowników. Obecnie składa się z Pułku Inżynierów Göta (Ing 2), Centrum Amunicji Obronnej i Rozminowywania (SWEDEC), części Logistyki Sił Zbrojnych (FMLOG) oraz Norra Smålandsgruppen.

Zwiedzanie Eksjö warto zacząć od kawiarni Nya Lennarts Konditori. To nie tylko miejsce, gdzie można napić się kawy, bądź delektować dobrymi ciastami – to także swoista ”instytucja kultury” z zachowanym zabytkowym wyposażeniem. Kawiarnia jest zlokalizowana w miejscu, gdzie główna ulica Starego Miasta, Norra Storgatan, łączy się ze Stora Torget. Posiadłość nazywa się Guldsmedsgården i pochodzi z lat 90-tych XVI wieku – główna część domu od strony placu pochodzić z XVIII wieku. Najbliższym sąsiadem jest Aschanska gården, którego właścicielem jest fundacja, która umożliwia zwiedzającym zobaczenie, jak mieszkańcy małego miasteczka w Smålandii urządzali swoje domy i życie ponad sto lat temu.

Eksjö – położne może nie na ruchliwym szlaku turystycznym – to jedna z perełek Smålandii.

Tadeusz Nowakowski