Winna Góra, to wieś polska usytuowana w województwie wielkopolskim, a dokładnie w powiecie średzkim. Nazwa pochodzi od powszechnych w tej okolicy średniowiecznych winnic, które uprawiano tu do końca XIX wieku.

Wieś poznańskiego biskupstwa

Wieś ta była zwana powszechnie uważana za „wieś duchowną”, a to z tego względu, iż stanowiła ona własność biskupstwa poznańskiego. Pod koniec XVI stulecia, leżała ona w powiecie pyzdrskim, które należało do województwa kaliskiego.

Vineus Mons

Pierwsza wzmianka o Winnej Górze, która zapisana była w języku łacińskim, a sama nazwa tej miejscowości zanotowana została jako Vineus Mons, pochodzi z roku 1250. Wtedy to książę Bolesław Pobożny, nadał tę wieś biskupowi poznańskiemu. Pod koniec XIII wieku we wsi znajdował się dwór biskupa poznańskiego, niejakiego  „Jana od różańców”. Znany był on w całej okolicy z tego, że rozdawał on biednym i bogatym przez siebie zakupione podczas różnych pielgrzymek różańce, aby zachęcić parafian do tej właśnie modlitwy.

 Andrzej herbu Zaremba

W roku 1305, biskup poznański Andrzej z Czermina, który pieczętował się herbem Zaremba, założył nowy kościół parafialny w Winnej Górze. Wieś w roku 1331, została spustoszona przez zakon krzyżacki. W Winnej Górze funkcjonował też szpital, założony przez biskupów poznańskich, ale już w roku 1737 kiedy to odczytywano zapiski w dokładniejszych księgach majątkowych Winnej Góry, szpital ten został zlikwidowany, a budynek z niewiadomych przyczyn rozebrany.

Pomysł Napoleona

W posiadaniu biskupów, Winna Góra pozostawała do roku 1796, kiedy to rząd pruski  zarządził kasację majątków kościelnych. W roku 1807, cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte, nadał Winną Górę generałowi Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu. Jan Dąbrowski spędził w Winnej Górze ostatnie lata swojego życia. Zawsze pisał on w swojej korespondencji, że miejsce to daje mu upragniony spokój i odpoczynek. Po Janie Dąbrowskim, majątek ten odziedziczył jego syn Bronisław, a po nim córka, Bogusława z Dąbrowskich Mańkowska.

W rękach Mańkowskich, Winna Góra pozostawała do roku 1939. Od roku 1963 pałac i park były własnością poznańskiego Instytutu Ochrony Roślin, który do dzisiaj posiada we wsi Polową Stację Doświadczalną.

Winnogórskie muzeum

We wnętrzach rezydencji winnogórskiej, znajdują się pamiątki po twórcy Legionów Polskich we Włoszech, czyli po Janie Henryku Dąbrowskim. Stanowi on wiodącą w znajdującym się tutaj muzeum postać. Planowane jest tutaj również otwarcie wystawy poświęconej najbardziej zasłużonym Wielkopolanom. Muzeum będzie przybliżać również kolejną postać związaną z czynem legionowym. A jest to twórca „Mazurka Dąbrowskiego” Józef Wybicki. Nie brakuje tutaj także historii właścicieli dóbr w Winnej Górze, rzecz jasna, że chodzi tutaj o państwie Mańkowskich. Warto jest tu wspomnieć o p0ani Klementynie Mańkowskiej, która jako szpieg pracowała dla Polski w okresie II wojny światowej.

Ewa Michałowska-Walkiewicz