Modlin to prawobrzeżna część Nowego Dworu Mazowieckiego, miasta w powiecie nowodworskim, w województwie mazowieckim. Składa się z dwóch oficjalnych części miasta: Modlin Stary i Modlin Twierdza. Jest tam również międzynarodowe lotnisko posiadające od roku 2014 roku drugą kategorię systemu nawigacji ILS – tzw. Port Lotniczy Warszawa/Modlin – drugi dla warszawskiej aglomeracji (zlokalizowany około 35 km od granic stolicy). Lotnisko obsługuje loty rejsowe krótkiego i średniego zasięgu tanich linii lotniczych do miast europejskich oraz loty krajowe i czarterowe.
Historia Modlina sięga pierwszych lat XVII wieku, kiedy (jeszcze jako Moglno) należało do starostwa zakroczymskiego (1617) i do roku 1952 był niewielką osadą przy ujściu Narwi do Wisły. Dopiero w roku 1961 włączone zostało w granice gminy miejskiej Nowy Dwór Mazowiecki.
Położenie Modlina, u zbiegu rzek Wisły, Narwi i Wkry nadawało temu miejscu wybitne walory obronne. Znaczenie tego miejsca docenił również król szwedzki Karol Gustaw, zakładając tam obóz warowny o kształcie gwiazdy czteroramiennej tzw. „Bugskansen”, który przetrwał aż do roku 1660. Półtora wieku później (1806) Napoleon, dążąc do rozciągnięcia swych wpływów na wschodzie Europy, stworzył Księstwo Warszawskie. Rozpoczął wtedy tam budowę szeregu twierdz. Wstępną decyzję o budowie twierdzy w Modlinie, podjął Napoleon w grudniu roku 1806 w czasie pobytu w Poznaniu. W myśl jego wskazówek powstał obwód wewnętrzny dzisiejszej cytadeli, zaprojektowany przez szefa inżynierii napoleońskiej gen. Francois de Chasselop-Laubat.
Wykorzystując zaś naturalne warunki terenu, zbudowano wówczas, na prawym brzegu Wisły, ziemno-drewnianną twierdzę o narysie półowalu, z pięcioma bastionami, otwartą od strony rzeki. Szańce przed mostowe w Kazuniu na lewym brzegu Wisły oraz przy Nowym Dworze Mazowieckim utworzyły zespól warowny zamykający węzeł komunikacyjny wideł Wisły i Narwi. Po klęsce Napoleona w roku 1812, twierdza oblegana była (1813) przez Rosjan, którzy ją zdobyli i przejęli. Następnie, w grudniu roku 1830, stała się główna bazą wojsk powstańczych – aż do upadku powstania (1831).
Pod panowaniem rosyjskim Modlin, przemianowano na Nowogieorgiewsk (1834). Nazwa ta, traktowana jako urzędowa przetrwała do roku 1915. Budowa kompleksu koszarowego o długości 2250 m prowadzona była w latach 1832-1864. Cytadela i obwód zewnętrzny zostały otoczone murem. W roku 1873 rząd carski podjął decyzję otoczenia twierdzy łańcuchem fortów, a ich realizację rozpoczęto 10 lat później. W odległości 2-6 km od fortecy, zbudowano pierwszy pierścień o łącznej długości 30 km. Kolejną modernizację przeprowadzono w latach 1912-1914. Wykonano wtedy10 fortów betonowych w odległości 5-10 km od cytadeli, stanowiących drugi pierścień, z zastosowaniem osłon żelbetonowych i stalowych wieżyczek pancernych. W I wojnie światowej, po 10 dniach walki z Niemcami, twierdza skapitulowała (20 sierpnia 1915) i do listopada (1918) obsadzona przez załogę niemiecką. W grudniu roku 1918 władzę w twierdzy przejęło Wojsko Polskie.
W okresie międzywojennym na terenie Modlina stacjonował Korpus Kadetów. Istniało również Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych, ze Szkołą Podchorążych i Szkołą Podoficerską oraz Centrum Wyszkolenia Saperów. We wrześniu 1939, po napaści Niemiec hitlerowskich (5- 29 września) żołnierze przebywający w twierdzy walczyli w osamotnieniu, dając tym samym przykład wielkiego męstwa. Decyzję o kapitulacji podjęto głównie z powodu wyczerpania się amunicji, medykamentów i żywności. W obronie Modlina straciło życie ponad 2000 żołnierzy polskich. Twierdza Modlin została wyzwolona przez wojska radzieckie (18 stycznia 1945). Wkrótce potem polskie władze wojskowe przejęły twierdzę ponownie. Przez jednostki stacjonujące w Modlinie przewinęło się tysiące żołnierzy zawodowych i kilkanaście tysięcy żołnierzy służby zasadniczej. W roku 1977 twierdza została odznaczona Orderem Krzyża Grunwaldzkiego II klasy.
Agencja Mienia Wojskowego, jako ówczesny jej właściciel, podzieliła swój teren na działki i rozpoczęła powolny proces sprzedaży. I tak w roku 2012 sprzedano spichlerz, a rok później, jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków Modlina Twierdzy tzw. koszarowiec (cytadela). Aktualnie twierdza Modlin jest międzynarodowym pomnikiem architektury obronnej. Tworzy ją wielokrotnie rozbudowywany zespół umocnień zawierający w sobie elementy fortyfikacji francuskiej, rosyjskiej i polskiej. W Twierdzy stacjonowały na przemian armie czterech państw: Francji, Rosji, Niemiec i Polski. Twierdza była w swej historii czterokrotnie broniona: w 1813, 1831, 1915 i 1939 roku. W 1920 roku, w oparciu o nią, toczyły się walki polsko-bolszewickie. Obsadzały ją wojska polskie (Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego, wreszcie Rzeczypospolitej), francuskie (napoleońskie), saskie, wirtemberskie, rosyjskie i niemieckie (II i III Rzeszy).
Opracowanie i zdjęcia: Leszek Wątróbski
