PODRÓŻE PO POLSCE: Haczów. Wieś podkarpacka

W latach od 1340-1772, Haczów jako wioska należała do ziemi sanockiej. Od okresu I rozbioru Polski, Haczów znajdował się w województwie ruskim. Od momentu odzyskania niepodległości, czyli od roku 1918, Haczów należał do województwa lwowskiego.

Była to oczywiście wieś królewska. Pierwsze pisemne wzmianki o Haczowie pochodzą z roku 1352, kiedy ostatni z dynastii Piastów Kazimierz Wielki, wydał przywilej lokacyjny dla kolonii HACZOW. Była ona zakładana na prawie magdeburskim.

Rok 1388

W dniu 7 lutego 1388 roku, dokument lokacji Haczowa, potwierdził król Władysław Jagiełło. Przebywał on podczas wydawania tegoż dokumentu w Sandomierzu. W dniu 23 stycznia 1581 roku, kolejny król Polski Stefan Batory, wydał podobny akt na prośbę Zofii, małżonki Jana Sienieńskiego, ówczesnego posiadacza Haczowa.  Władysław Jagiełło utworzył w Haczowie parafię rzymskokatolicką, która bardzo wspierała modlitwami dwór królewski podczas wyprawy grunwaldzkiej. Około roku 1402, Haczów wykupił Mathias Schindeler, bardzo bogaty cechmistrz z Krosna. W roku 1426 sprzedał go za 300 grzywien ówczesnemu królowi Polski. O królewskości tych terenów świadczy dokument z 1504 roku, w którym król Aleksander Jagiellonczyk, zapisał Haczów i kilka ościennych wiosek wojewodzie ruskiemu, pod pożyczkę pieniężną w wysokości 2300 zł. W 1520 roku, tym razem ostatni z dynastii Jagiellonów Zygmunt August, zapisał ochmistrzowi dworu 1200 złotych, będącym zatrudnionym na sołectwie haczowskim. Podczas najazdów tatarskich na Haczów,  ocalał m.in. kościół i kilka gospodarstw. W tym okresie przez wieś przetoczyły się również liczne epidemie cholery dziesiątkując zamieszkałą w Haczowie ludność.

Po okresie I rozbioru Polski

Po I rozbiorze Polski, Haczów znalazł się w zaborze austriackim. W tymże roku nastąpiła likwidacja przykościelnego cmentarza, w związku z nowymi przypisami dotyczącymi walki z epidemiami. Dnia 15 marca 1775 roku, wprowadzono do Haczowa i okolicznych szkół język niemiecki.

Lata 1845-46

W okresie poprzedzającym wybuch powstania krakowskiego, działał tu emisariusz Rządu Narodowego Julian Goslar rozpowszechniając wśród haczowskich chłopów  rządową proklamację o zniesieniu pańszczyzny. Mieszkańcy Haczowa, podburzeni przez agentów austriackich, dnia 22 stycznia 1846 roku, rozbroili na targu oddział Feliksa Urbańskiego, który miał uderzyć na Jasło wraz z Julianem Goslarem. W połowie XIX wieku właścicielem Haczowa, był Ksawery Urbański.

Rok 1863

W powstaniu styczniowym, brał udział haczowianin ksiądz Witalis Sieradzki, który podczas walk stracił nogę. Jak relacjonuje nam pan profesor Klinikowski, Haczów bardzo sprzyjał powstańcom styczniowym, pomagając im materialnie i moralnie.

Odzyskanie niepodległości

W 1918 roku, w miejscowości tej wystawiono kompanię z 250 ochotnikami, z własnymi oficerami i z własnym uzbrojeniem, do walki o niepodległość Polski. W  pierwszej połowie XX wieku działał Związek Haczowiaków, którego prezesem był ksiądz Gerard Szmyd.

Lata niemieckiej okupacji

W wyniku najazdu niemieckiego mającego miejsce dnia 9 września 1939 roku, wieś  Haczów znalazła się pod okupacją niemiecką. Eksterminacji uległa ludność polska i żydowska, zamieszkująca te tereny. Wielu haczowian poległo w walkach przeciw okupantowi, a także zostało zamordowanych w obozach koncentracyjnych. Od 1940 roku, władze niemieckie próbowały, utworzyć tu odrębną narodowość w Haczowie. Stworzyły one bowiem nowy termin określający haczowian jako Hatshower. Zarówno groźby wywozu haczowian do obozów koncentracyjnych, jak i obiecywane korzyści materialnych nie wpłynęły na to, że jakiś mieszkaniec wspomnianej wsi przyznał się do nowej narodowości. Haczów był i jest miejscem ogromnego patriotyzmu o czym świadczy wiersz, który deklamował pan profesor Witold Klinikowski….

…Haczów to małe miejsce na Ojczyzny mapie

które broniło swych granic krew swą rozlewając

i żaden obcy żołnierz nam go nie wydrapie

bo broni się do końca Boga przyzywając…..

Ewa Michałowska-Walkiewicz

Lämna ett svar