Samsonów, to niewielka wioska położona w Górach Świetokrzyskich, w gminie Zagnańsk. Wioska ta jest usytuowana między Pasmem Oblęgorskim, a Pasmem Klonowskim, natomiast od północnego zachodu zamknięta jest Wzgórzami Kołomańskimi.
Nazwa wspomnianej wsi, pochodzi od nazwiska łowczego królewskiego Łukasza Samsona pieczętującego się herbem Topór. W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego, Miejscowość Samsonów zapisana jest pod nazwą Samosonów. Ale oficjalna jej nazwa brzmiała od wieków Samsonów.
Historia Samsonowa jest związana z przemysłem hutniczym, początkowo nazwanym wytopnym. Tutaj właśnie, powstały pierwsze fabryki żelaza i stali. W Samsonowie już w dobie XV stulecia, istniała dymarka. W 1562 roku, biskup Podniewski wydał pozwolenie Michałowi Niedźwiedziowi na zbudowanie kuźnicy nad Bobrzą, usytuowaną pomiędzy Kołomanią a Zagnańskiem. Stanęła ona na północ od obecnych ruin huty Józef i rzeki Bobrzy.
W roku 1594, Łukasz Samson herbu Topór, łowczy królewski przejął istniejącą tutaj kuźnicę i zajął się oczywiście wytopem żelaza pochodzącego ze świętokrzyskich rud. W XVI i XVII wieku, włoscy dzierżawcy przekształcili kuźnicę Samsona w nowoczesną hutę, poprzez wybudowanie w tym miejscu nowoczesnego pieca. Piec ten sprawnie działając, umożliwiał zatrudnienie wielu osobom co powodowało, że Samsonów podnosił się ekonomicznie. Właściciele tegoż pieca włoscy przemysłowcy o nazwisku Caccio z Bergamo, byli w te tereny sprowadzeni przez króla Zygmunta III Wazę.
Projektantem samsonowskiego wielkiego pieca, był Hieronim Caccio. Zakład Cacciów, nastawiony był głównie na produkcję wyrobów dla wojska. Produkował on szyszaki, pancerze, pałasze, piki, a także broń palną. W roku 1633, prawa do huty Cacciowie odstąpili Bernardowi Servalli, Piotrowi Gianotti oraz Janowi Gibboni. Dnia 21 marca 1661 roku, jak podawała najstarsza polska gazeta założona przez Marię Gonzagę pod tytułem Merkuriusz Polski Ordynaryjny, król Polski Jan Kazimierz z dynastii Wazów obserwował w Samsonowie lanie dział armatnich dla polskiego dla wojska.
W 1709 roku, samsonowski zakład hutniczy z okolicznymi dobrami, przejęli biskupi krakowscy. Drugi piec w Samsonowie wybudował biskup Kajetan Sołtyk. W następnych latach oraz w okresie Księstwa Warszawskiego istniejąca tu huta funkcjonowała z różnym skutkiem. W 1817 roku, z inicjatywy Stanisława Staszica, rozpoczęto tutaj budowę nowej huty noszącej nazwę Józef. Już wtedy znajdował się w Samsonowie wielki piec, odlewnia, modelarnia, a także specjalistyczna jak na owe czasy suszarnia. Kamień węgielny pod budowę nowego pieca, opalanego węglem drzewnym, podłożył w 1818 roku namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek. Huta czynna była do 1866 roku. W roku 1844 i 1848, miały tu miejsce poważne pożary. Około 1852 roku, w hucie produkowano naczynia kuchenne, walce oraz sprzedawane na sporą część Starego Kontynentu kowadła.
Zakład w Samsonowie zniszczony został ostatecznie przez pożar, który wybuchł tu w roku 1866. W czasie I wojny światowej Austriacy zniszczyli część istniejących wówczas zabudowań fabrycznych. Ruiny huty zostały zabezpieczone w latach 1981-1983 i udostępnione zwiedzającym ten teren turystom.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
