Bernadotte to dynastia królewska panująca w Szwecji od 1818 roku. Jej założycielem był Jean Baptiste Bernadotte pochodzący z mieszczańskiej rodziny francuski generał, często rywalizujący z Napoleonem, w 1805 roku mianowany marszałkiem. W 1810 roku, za zgodą cesarza wyjechał do Szwecji, gdzie przyjął imiona Karol Jan (Karl Johan) i poprzez adopcję stał się spadkobiercą bezdzietnego króla Karola XIII. Aktualnie panujący król Karol XVI Gustaw sprawuje dzisiaj wyłącznie funkcje reprezentacyjne. Konstytucja z 1975 roku pozbawiła go wszelkiej realnej władzy.
Wszystko zaczęło się od porucznika szwedzkich sił zbrojnych C.O. Mörnera (nazywanego „twórcą królów”). W 1810 roku Mörner udał się do Francji i na własną rękę począł poszukiwać następcy tronu, który nadawałby się do adopcji przez bezdzietnego i trochę już zdziecinniałego Karola XIII-go.
Głównie szło o to aby znaleźć dzielnego rycerza. W wojnie z Rosją (1808-1809) Szwecja utraciła Finlandię i to był rzeczywiście ciężki cios dla króla i rządu, Finlandia znajdowała się w granicach państwa szwedzkiego przez ostatnie 600 lat. Zrozumiałe więc, że pilnie potrzebny był świeży, zdrowy i silny, dysponujący wpływami w Europie oraz wojskowymi talentami król. Mörner postawił na księcia de Ponte Corvo, marszałka Francji Jean Baptiste Bernadotte i dopiał swego. Osiem lat później, 21 sierpnia 1818 roku, Jean Baptiste Bernadotte został wybrany królem Szwecji i przybrał imię Karol XIV Johan.
Dodać tu należy, że sprawa adopcji odpowiedniego kandydata na tron szwedzki była wysoce aktualna już wcześniej i wcale nie chodziło o Bernadotte. W 1809 roku pretendentem do szwedzkiego tronu przez adopcję był duński książę Karol August, ale zmarł niespodziewanie w 1810 roku.
Zajrzyjmy przez moment do królewskiego życiorysu, bo warto. U schyłku życia wyrwały się Karolowi-Johanowi znaczące słowa: Nikt dotychczas nie miał drogi życiowej takiej jak moja. Co miał na myśli?
Karl XIV Johan i svensk fältmarskalksuniform med kraschan för Serafimerorden, Riddare med stora korset av Svärdsorden samt Carl XIII:s orden på bröstet. Avporträtterad av Carl Vilhelm Nordgren 1828.
Był synem adwokata z francuskiego miasteczka Pau. Jean Baptiste Bernadotte urodził się w 1763 roku i po rewolucji francuskiej (1789) wstąpił do wojska. Rozpoczął od stopnia podoficerskiego, ale dalsza kariera potoczyła się błyskawicznie. Niebawem, w wieku 31 lat, został generałem dywizji, zaś w 1804 roku marszałkiem i krótko potem księciem de Ponte Corvo (od nazwy włoskiego miasteczka). W roku 1809 poróżnił się z cesarzem (o czym Mörner nie miał pojęcia), w związku z czym przychylnym chem słuchał interesujących, wręcz oszałamiających, sugestii porucznika Mörnera.
Aby długą historię uczynić krótką, pomińmy dworskie intrygi i inne boczne ścieżki żywota Jeana Baptisty. Bernadotte przeprawił się przez duńskie cieśniny i został uroczyście przyjęty przez specjalny Komitet z biskupem Lindblomem na czele.
Prawo szwedzkie przewidywało, że król musi być luteraninem i biskup przygotowany był do rozpoczęcia odpowiednich nauk z Bernadottem ale przeżył duże zaskoczenie. Marszałek okazał zaskakującą wiedzę o religiach w ogóle a w szczególności o luteraniźmie, zaś drugą ważną sprawę miał już za sobą – przeszedł na luteranizm przed przyjazdem do Szwecji!
Pałac królewski w Drottningsholm
W Helsinborgu witał go królewski marszałek Hans Henic von Essen i czynił to tak serdecznie, że spleceni w uścisku gentlemani pozahaczali się orderami i potrzebowali pomocy adiutantów aby się od siebie uwolnić. Bernadotte skwitował to słowami: Niech to będzie omen na przyszłość, abyśmy wiecznie byli tak połączeni. W końcu przybyli do Sztokholmu, gdzie oczekiwały okręty wojenne aby przewieźć Bernadotte do pałacu królewskiego w Drottningholm, gdzie oczekiwał go król Karol XIII.
Stary król ciągle nie był zdecydowany, co ma zrobić. Przyrzekł wprawdzie Radzie Królewskiej adoptować tego Bernadotte, ale co tron i Szwecja miały na tym zyskać? Czy on, ostatni z dynastii Holstein-Gottorp, ostatni Waza na szwedzkim tronie, miał oddać go jakiemuś francuskiemu jakobinowi marszałka armii, w której służyli ludzie, którzy odebrali życie królowi Francji? W dodatku niedawno mianowanemu księcowi i to przez kogo?! Przez cesarza parweniusza! Poza tym po Sztokholmie krążyły plotki, że Bernadotte ma w żyłach mauretańską krew, albo – co niektórzy dygnitarze dworu uważali za jeszcze gorsze – żydowską!
Bernadotte czuł się wielce niepewnie. Więc gdy usłyszał głos maszyny parowej „machine nfernale” (została specjalnie sprowadzona gdyż dowiedziano się iż przyszły książę korony lubi brać gorącą kąpiel, a na starym zamku nie było takich możliwości), którą puszczono w ruch aby ogrzała wodę na ciepłą wannę dla następcy tronu, obawiając się zamachu w ogóle odmówił kąpieli!
Wreszcie doszło do pierwszego bezpośredniego spotkania Jean Baptiste Bernadotte ze sceptycznie nastawionym do niego królewskim adoptatorem. Książę zaprezentował gambit, którym nieomal dosłownie rzucił na kolana szwedzki dwór. Bernadotte (a był z niego kawał chłopa, 185 cm wzrostu plus wysokie obcasy) runął przed Karolem XIII na kolana, pochylił głowę i ucałował ze czcią królewskie dłonie.
Trzy dni później został formalnie zatwierdzony jako szwedzki następca tronu, przybrał imię Karola-Johana i w krótkim czasie przejął sprawowanie władzy. Karol XIII cofnął się „na salony”, był zmęczonym, długotrwałym rządzeniem, starszym panem, który często gęsto zasypiał na posiedzeniach rządu. W 1818 roku Jean Baptiste został Karolem XIV Johanem, królem Szwecji i od tego czasu Bernadotte nieprzerwanie zasiadają na tronie.
Żona Jean Baptiste, Desideria, pochodziła z rodziny (podobnie jak aktualna królowa Sylwia z niemieckich) bogatych francuskich kupców zamieszkujących w Marsylii, oraz była dawną „narzeczoną” cesarza Napoleona.
Aktualnie (i miłościwie) panujący Karol XVI Gustaw reprezentuje siódmą generację Bernadotte na szwedzkim tronie. Królewskie domy Belgii, Danii i Norwegii są odnogami domu Bernadotte.
Andrzej Szmilichowski
