Źródła historyczne nie podają dokładnie, kiedy się urodziła. Niektórzy historycy sądzą, że w 1683 roku. Jej rodzinne strony to dzisiejsze tereny przygraniczne Polski i Łotwy, dawne tereny lenne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Niestety, wkrótce stały się obszarem zdobycznym Rosji.

Marta Helena Skowrońska mieszkała początkowo na wsi z rodzicami i rodzeństwem. Lecz jej historia zaczyna się w chwili, gdy skończyła 17 lat. Wyjechała do Marienburga, by zostać służącą w domu pastora Johanna Ernsta Glücka. Duchowny ten był ważną postacią w historii Łotwy. W roku 1689 przetłumaczył Biblię na język łotewski. Marienburg to dzisiejsze Alūksne, gdzie istnieje muzeum Pisma Świętego. W herbie tego miasta widnieje Biblia i rok 1689.

Mata była piękną kobietą. Jej wygląd odpowiadał wówczas wszelkim kanonem piękna, co powodowało, iż miała wielkie powodzenie wśród mężczyzn. Gdy na Polskę napadły wojska szwedzkie, wielu żołnierzy pochodzących ze Szwecji, osiedliło się na stałe w Polsce. Z czasem swoje nazwiska spolszczali, aby łatwiej było im poślubić piękne Polki. Marta, służąc u pastora, poznała szwedzkiego dragona, Johanna Rabe. Z czasem została jego żoną i przyjęła jego nazwisko, które z biegiem lat, dało początek nazwisku Rabczyński.

Wojna nie ominęła Marienburga, miasto zostało zdobyte przez Rosjan. Trzeba było jakoś sobie radzić, więc Marta Rabe została praczką w obozie wroga. Mąż jej natomiast dalej służył w szwedzkim regimencie.

Martę zatrudnił marszałek hrabia Borys Szeremietiew, postać znana, w otoczeniu którego często spotykała ona ważne osobistości. W 1702 roku Marta wyjechała do Moskwy ze swoim nowym panem, Aleksandrem Daniłowiczem Mienszykowem, który wykupił ją ze służby u starego marszałka. Zostali wkrótce kochankami, a Marta przechodząc na religię prawosławną, przyjęła nowe imię – Katarzyna Aleksiejewna. Ale w dalszym ciągu pozostawała żoną dragona Rabe, do którego pisała (ręką zaufanej rajfurki carskiej Daniły) rzewne i przepełnione miłością listy.

Bajka o Kopciuszku zaczyna się w 1706 roku, kiedy to – u swojego zaufanego doradcy – zauważa piękną kobietę sam car Rosji, Piotr I. Z czasem córka chłopa zostaje kochanką, a następnie żoną imperatora Rosji. Źródła donoszą, że Piotr bardzo kochał swoją plebejską żonę, przynajmniej przez spory okres ich małżeństwa. Nie wiadomo jednak, czy stając się żoną cara, wzięła ona należny rozwód z Rabe. Być może sprawa sama się rozwiązała, gdy doszył ją słuchy, że Rabe zginął podczas trwającej wojny polsko-szwedzkiej.

Katarzyna jedenaście razy zachodził w ciążę, lecz ostatecznie zostały przy życiu tylko dwie córki, Anna i Elżbieta. Pierwsza była przyszłą matką Piotra III Romanowa, druga przez wiele lat władała Rosją, jako caryca.

W 1724 roku Marta została carycą, znana jako Katarzyna I. Ale nie zapisała się w jakiś szczególny sposób w historii Rosji, gdyż właściwą władzę sprawował za nią Mienszykow. Z czasem zmarł jej mąż Piotr. Wdowa wycofała się z kierowania Rosją ustanawiając Najwyższą Tajną Radę, która robiła to za nią.

Podobno Katarzyna I nadużywała alkoholu, a swoje ubrania kazała szyć na modłę szwedzką. Na wielu dworach Europy drwiono z niej, jako córki z rodziny chłopskiej. Tron przekazała w testamencie wnukowi Piotra I, synowi Aleksego (mającemu wtedy 12 lat).

Ewa Michałowska-Walkiewicz