Ystad znane jest Polakom z trzech powodów: po pierwsze znajduje się tutaj przystań promowa, do której zawijają promy do Polski; po drugie: wiele lat temu ktoś wpadł na szalony pomysł by koło portu postawić Pomnik Polaka-Emigranta (nie doszło do skutku); po trzecie: Ystad jest jednym z głównych miejsc akcji cyklu powieści detektywistycznych szwedzkiego pisarza Henninga Mankella.

Polscy turyści rzadko się tutaj przyjeżdżają specjalnie. Być może dlatego, że to miasto portowe i dlatego traktowane jest  tylko jako krótki przystanek w podróży – i to najczęściej na wybrzeżu promowym. A przecież historia Ystad sięga czasów średniowiecza, a zachowana  zabudowa szachulcowa (w większości XV i XVI-wieczna) stanowi największy tego typu zespół w całej Skandynawii. Samo miasto leży na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.

Hamngatan, rozpoczynająca się koło terminali promowych, prowadzi na Stortorget, wspaniały stary plac, od którego odchodzą malownicze, kręte uliczki. Na środku placu wznosi się kościół Świętej Maria z XIII w., z dodatkami pochodzącymi z prawie wszystkich następnych stuleci. W latach 80. XIX w. usunięto wiele elementów dekoracyjnych, które później przywrócono w czasie prac renowacyjnych, czterdzieści lat później. Wewnątrz warto zwrócić uwagę na XVII wieczną ambonę, pod którą wyrzeźbiono przerażającą twarz i umieszczony naprzeciwko niej średniowieczny krucyfiks, który znalazł się w tym miejscu z rozkazu króla Karola XII, by przypominać modlącym się o cierpieniach Chrystusa. Głowa Chrystusa ozdobiona jest ludzkimi włosami; to pamiątka z zeszłego wieku, kiedy to jeden z parafian, dążąc do maksymalnego realizmu, podarował wszystkie swe włosy na ten cel. Zielone, zamknięte ławki kościelne po obydwu stronach wejścia przeznaczone były dla kobiet, które nie zostały jeszcze na powrót przyjęte do kościoła po narodzinach dziecka. Kościół ma unikalną kolekcję wyrobów ze srebra wykonaną przez rzemieślników z Ystad.

Z okna izby na szczycie wieży kościelnej, w godzinach od 21.15 do 01.00, strażnik, w 15-minutowych odstępach, wygrywa na trąbce melodię, która ma zabezpieczać przed wybuchem pożaru. To tradycja sięgająca XVII wieku. Chodziło o to, by w razie pożaru którejś z krytych strzechą chat, powtarzany nieustannie dźwięk trąbki zaalarmował wszystkich mieszkańców. Wygrywanie melodii w porze nocnej miało być dowodem na to, że strażnik czuwa, bowiem aż do połowy XIX w. za zaśnięcie na służbie groziła kara śmierci. Gdy w okresie II wojny światowej zaprzestano nocnego trąbienia, mieszkańcy masowo skarżyli się, że nie mogą spać w niezmąconej żadnym dźwiękiem ciszy.

Przy rynku znajduje się także Stary Ratusz – budynek z 1840 roku, aktualnie pełniący funkcje reprezentacyjne. Ze Stortorget, idąc Garvaregränd, mija się warsztaty rzemieślnicze i artystyczne, pośród których uwagę przyciąga wznoszący się po prawej stronie, sprawiający niecodzienne wrażenie budynek Krukmakaren.

Przy Klostergatan znajdziemy XIII-wieczny klasztor franciszkanów. Budowę zespołu klasztornego zakończono w XV wieku. Pierwotnie zespół stanowiły cztery skrzydła i dziedziniec. Później dobudowano dzwonnicę. Po reformacji, kiedy to zmuszono franciszkanów do opuszczenia klasztoru, obiekt stopniowo ulegał zniszczeniu, służył jako szpital, przytułek dla biednych, destylarnia i magazyn. Do XX w. zachowało się tylko skrzydło wschodnie oraz kościół S:t Petri. Na początku XIX w. tę część klasztoru odrestaurowano i aktualnie znajduje się w nim muzeum miejskie. Kościół zaś wykorzystywany jest

do okolicznościowych ekspozycji i koncertów. W pobliżu obiektu znajduje się szachulcowy dom burmistrza, przeniesiony z ulicy Stora Östergatan.

Lilla Västergatan to malownicza uliczka z kolorowymi domkami, była główną ulicą miasta w XVII i XVIII w.

Kierując się w dół od Mattorget, niewielkiego placyku na tyłach kościoła NMP, dochodzi się do kilku wspaniale zachowanych lilipucich domków. Mattorget to mały rynek, w XVI w. który był granicą miasta i jednocześnie miejscem handlu żywnością. Przy rynku znajduje się zabytkowa hala targowa Saluhallen, gdzie można kupić słodkie lub kiszone szwedzkie śledzie oraz inne szwedzkie smakołyki.

W niedalekiej odległości od kościoła NMP znajduje się Norra Port, oryginalna północna brama do miasta. Można do niej dojść ulicami Lilla lub Stora Norragatan. Większe wrażenie robi jednak spacer pobliską Norra Promenaden, aleją obsadzoną starymi kasztanowcami i otoczoną parkiem. Mieści się tu Cafe Promenaden, biały pawilon wybudowany w latach 70. XIX wieku jako kawiarnia dla wyższych sfer i lokal taneczny z orkiestrą dętą. Wnętrze budynku, z krytymi pluszem fotelami i srebrnym samowarem, zachowało dawny czar.

Pilgrändshuset na rogu Stora Östergatan i Pilgränd to najstarszy skandynawski dom szachulcowy z 1480 roku.

I co najważniejsze: na Mariagatan „mieszka” główny bohater cyklu powieści Mankella – prowincjonalny komisarz śledczy Kurt Wallander.

Ystad liczy obecnie ponad 17.000 mieszkańców. Wraz z funkcjonującym tam morskim przejściem granicznym tworzy bardzo ważny dla transportu środkowoeuropejskiego – węzeł komunikacyjny. Łączy – poprzez połączenia morskie i lądowe – Skandynawię z Europą Środkową i Europą Południową oraz kraje bałtyckie z Europą Zachodnią. Połączenie promowe Świnoujście – Ystad istnieje od 1964 roku.

STREFA.SE