Z prof. dr hab. Maciejem Kowalewskim, kierownikiem Katedry UNESCO na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społecznego w Uniwersytetu Szczecińskiego rozmawia Leszek Wątróbski.
Jak doszło do powstania Katedry UNESCO na Uniwersytecie Szczecińskim?
Pracę nad aplikacją rozpoczęliśmy w roku 2021 od podpisania listu intencyjnego przez prof. Waldemara Tarczyńskiego rektora naszego uniwersytetu i marszałka Województwa Zachodniopomorskiego, Olgierda Geblewicza. Na ten sukces pracowało wiele osób. Inicjatywa wyszła od dr Norberta Obryckiego, pełnomocnika rektora US ds. Współpracy Terytorialnej, który koordynował prace nad złożeniem aplikacji, korzystając ze swoich kontaktów międzynarodowych. W pracach uczestniczył także dyrektor Szkoły Doktorskiej – prof. Jarosław Korpysa i szefowa uniwersyteckiego Działu Projektów – Agnieszka Skrycka.
Czym się będzie zajmować Wasza Katedra?
Zagrożeniami pokoju, zmianami klimatu, rosnącymi nierównościami, kryzysami zdrowotnymi i ekonomicznymi. Nie da się rozwiązać tych problemów bez nowego, globalnego modelu pracy naukowej. Potrzebujemy większej niezależności, pełniejszego udziału młodych ludzi i przede wszystkim – międzynarodowej współpracy. W odpowiedzi na te wyzwania 30 lat temu powstał program Katedr UNESCO – swoiste globalne obserwatorium wiedzy.
Rektor Uniwersytetu Szczecińskiego prof. dr hab. Waldemar Tarczyński w czasie odsłonięcia tablicy i inauguracji prac katedry UNESCO Zrównoważonego Rozwoju Społecznego w US (18.XI.2022)
Co istotne, program katedr nie przewiduje finansowania przez UNESCO – badacze i goszczące instytucje sami organizują środki na swoją działalność poprzez systemy grantowe, co jest dla nas dodatkową formą aktywności. Naszym atutem są naukowcy i interdyscyplinarność – w przypadku Katedry na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społecznego są to przedstawiciele różnych dyscyplin: nauk prawnych, ekonomii, nauk przyrodniczych, nauk o zdrowiu, pedagogiki, socjologii.
Katedra UNESCO na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społecznego w Uniwersytecie Szczecińskim za główny obszar swojej działalności podejmuje m.in. kwestie: wyzwań środowiskowej sprawiedliwości, wyrównywania szans, integracji społecznej, dialogu międzykulturowego, praw człowieka oraz otwartej, dostępnej edukacji w społeczeństwie demokratycznym. W pracy katedry chcemy skorzystać z doświadczenia młodych badaczy, ich energii, innowacyjności i odważnego definiowania celów – takich jak np. sprawiedliwość klimatyczna. Dlatego Katedra UNESCO działać będzie przy szkole doktorskiej Uniwersytetu Szczecińskiego, aby pełniej włączyć młodych naukowców do międzynarodowej współpracy badawczej.
Ile podobnych katedr jest w Polsce?
W tej chwili katedry UNESCO podlegają bardzo restrykcyjnej ewaluacji. Zaostrzone zostały także kryteria ich kwalifikacji. Z 14 katedr w Polsce ostało się 10 – w tym jedna na Uniwersytecie Szczecińskim. Niby blisko 900 katedr UNESCO na świecie to dużo, ale jeśli weźmiemy pod uwagę, że na świecie, jak się szacuje, mamy ok. 90 tys. instytucji szkolnictwa wyższego, to faktycznie niespełna 1% uczelni zostało wyróżnionych tym tytułem. Oczywiście, na świecie ciągle mamy nadwyżkę katedr w krajach tzw. globalnej Północy, dlatego tak istotna jest współpraca katedr z partnerami globalnego południa.
Jakie macie Państwo plany na przyszłość?
Za nami, oprócz uroczystego otwarcia, organizacja ważnego wydarzenia: z okazji 30 lecia programu przedstawiciele polskich katedr spotkali się na konferencji online. W obradach wzięli udział także p. Inga Nichanian, paryska koordynatorka programu UNITWIN/UNESCO Chair oraz dr Alicja Jagielska-Burduk, sekretarz Polskiego Komitetu ds. UNESCO. Pani sekretarz jest jednocześnie kierowniczką katedry UNESCO z zakresu prawa ochrony dóbr kultury w Uniwersytecie Opolskim.
Działalność katedr – jak każdej jednostki naukowej – najczęściej koncentruje się na prowadzeniu badań organizacji konferencji, wydawnictwach naukowych, współpracy z otoczeniem. W przyszłym roku organizujemy m. in. seminarium poświęcone tworzeniu polityk zrównoważonego rozwoju na szczeblu regionalnym. Chcemy podzielić się doświadczeniami naszego województwa z partnerami spoza Polski.
Wierzymy, że wiedza naukowa jest dobrem wspólnym, a nie wyłącznie zasobem ekonomicznym czy politycznym. Romantyczne i radykalne założenie jest jedynym jakie można przyjąć wobec wyzwań przyszłości. Zapraszamy do współpracy!
Rozmawiał: Leszek Wątróbski
