Dworek Kościuszków położony jest na terenie dawnego folwarku, o wdzięcznej nazwie Sławinek. Obecnie usytuowany jest on na terenie Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Pierwsze wzmianki o wspomnianym Dworku Kościuszków, pochodzą z roku 1720. W drugiej połowie XVIII stulecia, rezydencja ta stanowiła własność Jana Nepomucena Kościuszki, pełniącego urząd starosty krzemienieckiego. Osoba ta była stryjem Tadeusza Kościuszki, zasłużonego dla Polski wielkiego patrioty i inicjatora insurekcji w 1794 roku. W czasie pierwszego pobytu w dobrach swojego stryja, młody Tadeusz prawdopodobnie pomagał mu w projektowaniu pobliskiego parku, w tym alei wiodącej od obecnej bramy głównej do samego dworku. Często na tę aleję mówi się „Trakt Tadeusza Kościuszki”.
Początek XIX wieku
Na początku XIX stulecia, obiekt stał się własnością Jana Dawida Heyzlera, bankiera lubelskiego, który podobno za ogromną cenę odkupił tę posiadłość od rodu Kościuszków. W 1819 roku, posiadaczem majątku Sławinek został Paweł Wagner. W tym okresie w pobliżu dworku odkryto lecznicze źródła mineralne. Po analizie składu chemicznego wspomnianej wody źródlanej, odkryto w niej duże pokłady żelaza. Wagner zainstalował w swoich dobrach łazienki z wannami, a dodatkowo ocembrował tryskające źródła i zaczął wykorzystywać je do picia i leczniczych kąpieli. Wzorując się na Nałęczowie, urządził on w majątku łaźnię podmiejską dla mieszkańców Lublina. Podobno zatrudnił on tak zwane panny kąpielowe, które pomagały chorym korzystać z dobroczynnych kąpieli we wspomnianych wodach mineralnych.
Bracia Wagnerowie
W 1859 roku, nowymi właścicielami Sławinka zostali bracia Wagnerowie Władysław, Maksymilian, Stanisław i Julian oraz ich siostra Julia Mędrkiewiczowa. W 1860 roku, nieduże łaźnie zamieniono w ogromny jak na tamte czasy zakład kąpielowy, z którego dóbr korzystali mieszkańcy Guberni Lubelskiej i całego Królestwa Polskiego. W 1879 roku, uzdrowisko wraz z dworkiem stało się własnością Stanisława Mędrkiewicza. On to starał się rozwinąć zakład kąpielowy i okoliczny park, w którym kuracjusze mogliby korzystać z darów klimatycznych. Uporządkowano wówczas park i łazienki, wybudowano kilka domów sanatoryjnych dla kuracjuszy oraz dużą restaurację.
Niestety bez powodzenia
Najlepsze lata zakładu kąpielowego na Sławinku, przypadają na początek dziewiętnastego stulecia. Niestety, w konkurencji z Nałęczowem Sławinek nie miał szans powodzenia na dłuższą metę. W 1896 roku, spłonęła restauracja i usytuowana tam sala taneczna. Spustoszenia dokonały także wojska austriackie, które zajęły Lublin w 1915 roku. Ujęcia wody i domy kąpieliskowe, zostały znacząco uszkodzone. Wody ze Sławinka używano jeszcze w czasach II wojny światowej, a nawet w latach powojennych, lecz już nie na taką skalę jak poprzednio. Źródła mineralne zaniknęły zupełnie w 1960 roku, po wykopaniu na Woli Sławinkowskiej studni głębinowej.
Piękny park
Park sławinkowski, mimo wielu zniszczeń, nadal urzekał różnorodnością starych drzewostanów. Damy zachwycały się tutaj istniejących stawami i pokrywającymi je liliami wodnymi. W czasie II wojny światowej, większość drzew została wycięta. Niemcy zajęli Sławinek i wybudowali w parku restaurację o nazwie „Lindenhorst”. Ostatnią właścicielką Zakładu Leczniczego na Sławinku była Zofia z Mędrkiewiczów Rudnicka, córka Jana dawnego właściciela Sławinka.
W rękach UMCS
W 1950 roku, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej kupił od Zofii z Mędrkiewiczów- Rudnickiej plac z dworem, przeznaczając teren pod planowany Ogród Botaniczny. Jednym z głównych inicjatorów powstania Ogrodu Botanicznego był prof. Dominik Fijałkowski, wieloletni pracownik UMCS oraz długoletni dyrektor Ogrodu Botanicznego. Z braku środków finansowych, plany inwestycyjne nie zostały zrealizowane do końca. Pod koniec lat 60. XX stulecia, władze UMCS podjęły decyzję o pełnej rekonstrukcji i renowacji Dworku Kościuszków, którą przeprowadził lubelski Oddział Pracowni Konserwacji Zabytków w latach 1969–1972.
Reprezentacyjny charakter
Obecnie Dworek Kościuszków ma reprezentacyjny charakter, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej wykorzystuje zabytkową budowlę jako miejsce organizowanych przez uczelnię wydarzeń kulturalnych. Obecny budynek Dworku Kościuszków jest rekonstrukcją wzniesioną na zachowanych piwnicach pierwowzoru budowlanego. W trakcie prac konserwatorskich użyto części materiałów pochodzących z rozbiórki dawnego dworu. Dworek Kościuszków to budowla wolnostojąca na planie prostokąta, drewniana, jednokondygnacyjna pobudowana na solidnej podmurówce. Zasadnicza bryła nakryta jest dachem polskim czterospadowym, wysokim, łamanym, z dwoma świetlikami po wschodniej stronie rezydencji. W części północnej dworku, znajduje się przybudówka przykryta osobnym, również czterospadowym dachem. Od wychodzącego na wschód frontu, znajduje się ganek czterosłupowy z trójkątnym szczytem i dwuspadowym dachem.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
