Bejsce to malownicza wieś położona w województwie świętokrzyskim należąca do powiatu kazimierzowskiego. Klasycystyczny pałac znajdujący się w Bejscach, zbudował w roku 1802 Jakub Kubicki dla przyjaciela Marcina Badeniego. Pałac ten usytuowany jest na opadającym ku południowi zboczu, frontem zwrócony ku północy. Jest to budynek piętrowy, doskonale podpiwniczony. Jego piwnice, skutkiem różnicy poziomów terenu, od strony ogrodu sprawiają wrażenie dodatkowej, trzeciej kondygnacji.

Pałac ma bryłę bardzo zwartą, opartą na planie prostokąta. Na głównej jego osi znajduje się wgłębny portyk wejściowy z płytkim ryzalitem, w którym cztery doryckie kolumny podpierają niezbyt klasyczne, co do proporcji, belkowanie i trójkątny tympanon. Na belkowaniu wyryty jest napis: „Praca nadaje spoczynek”. Po obu stronach portyku są zaprojektowane przez Kubickiego trzy osie okienne, akcentując wygląd atrakcyjnych okien. Piętro jest niższe od parteru, a jest to wyraźnie zaznaczone poprzez użycie niższych okien. Takie rozwiązanie elewacji odzwierciedla charakter jej użytkowania z przeznaczeniem na pokoje sypialne. Nad dachem góruje masywna bryła komina, czyli bloku obejmującego kilka kominów połączonych parawanowymi ściankami. Niemal identyczne rozwiązanie komina pojawi się za lat dwadzieścia w warszawskim Belwederze. Od strony ogrodu środkowy ryzalit ma kształt trójboczny, gdyż obejmuje fragment kolistego salonu, umieszczonego przez autora na głównej osi, za wejściowym holem. U podstawy tegoż ryzalitu dostawiona jest sztuczna grota, wykonana z narzutowych głazów, podmurowująca wąski taras. Elewacje są boniowane, a wieńczy je gzyms ze zdobnym ząbkowaniem. Dach jest czterospadowy polski, pokryty blachą.

W dokumentach pochodzących z roku 1330 Bejsce występują jako Bescze, zaś w kronikach u Jana Długosza występuje nazwa Beszczye. Od roku 1330 Bejsce należą do dóbr Dzierzka kanonika krakowskiego i brata jego Hostasiusza będącymi protoplastami rodu Firlejów. Okolicznym wsiom, w tym także i Bejscom, Władysław Łokietek nadaje prawo niemieckie. W roku 1340 Ostasz Firlej ufundował obecny kościół pw. św. Mikołaja, który w kolejnych wiekach został pięknie rozbudowany – najpierw o późnorenesansową kaplicę pw. NMP zwaną też Firlejowską, konsekrowaną w 1600 roku oraz o pochodzącą z połowy wieku wojen barokową kaplicę św. Anny. W prezbiterium odkryto duże fragmenty polichromii gotyckiej pochodzącej z około 1400 roku. Po konserwacji tego obiektu, przedstawione na niej sceny biblijne, ilustrujące mękę Chrystusa, uważano za święte malowidła. Kaplica Firlejowska pw. NMP jest kaplicą grobową wojewody krakowskiego Mikołaja Firleja i jego żony Elżbiety z Ligęzów. Kaplica ta jest bliźniaczo podobna do Kaplicy Zygmuntowskiej znajdującej się na Wawelu. Historycy sztuki zaliczają ją do najpiękniejszych kaplic renesansowych w Polsce. Właściciele wsi Bejsce Firlejowie, zamienili w połowie szesnastego stulecia, kościół katolicki na zbór kalwiński.

Wnętrze kaplicy Firlejów w Bejscach. Foto: Wikipedia

Jak głosi legenda, we wspomnianym kościele posługę kapłańską w siedemnastym wieku pełnił niejaki Piotr z Burasowa. Zakochał się on w swojej gospodyni, pięknej Małgorzacie, która podobno była z nim w ciąży. Aby rzecz ta nie ujrzała światła dziennego, Piotr udusił wybrankę swoich żądz, a sam skoczył z wieży dzwonnicy przykościelnej. Podobno w każdą jesienną noc oba duchy straszą w Bejscach tutejszą ludność, zawodząc głośno i upiornie po całej okolicy.

Ewa Michałowska -Walkiewicz

Foto: Ewa Michałowska-Walkiewicz