W recenzji z filmu GHO Olssona ”Izrael-Palestyna” (strefa.se, 9.10.2024) pisałem, że ”brak mi okresu 1990-2022, mimo epilogu z traktatami pokojowymi w Camp David, niewiele załatwiającymi. Bo do tanga trzeba dwojga, co ostatecznie Arafat tam właśnie w 2000 roku udowodnił, odrzucając najdalej idącą na kompromis propozycję ówczesnego premiera Izraela Ehuda Baraka. Dalszy rozwój sytuacji pokazał, że pokój jest niemożliwy a państwo Palestyna to fikcja osiągalna tylko za cenę likwidacji Izraela, jak na razie mini-supermocarstwa w rejonie”.
A szczególnie brak tu oceny fatalnego kroku Arika Sharona (2005) na siłę likwidującego izraelską okupację Gazy wraz z osiedlami.
Tymczasem nowa izraelska seria ”Vägen till 7.10” dodaje tu nowe fakty. Ukazuje akcję Sharona, jako wyraz izraelskiej dobrej woli, która jednak została odebrana jako oznaka słabości. Później jeszcze nowy premier Ehud Olmert miał podobne propozycje – przypominające inicjatywę Baraka z roku 2000 – również bez odzewu. Opinia wieloletniego ministra spraw zagranicznych Izraela Abby Ebana jest nadal aktualna:
Arabs never miss an oportunirty to miss an oportunity for peace.
Serial ukazuje jak Hamas rośnie w siłę wśród organizacji terrorystycznych, bezkompromisowych, dążących do zniszczenia Izraela i założenia państwa palestyńskiego na terenie całego brytyjskiego mandatu sprzed roku 1948. I kolejny plan pokoju zainicjowany przez przez Trumpa w pierwszej kadencji (ambasada USA przeniesiona do Jerozolimy, układ im. Abrahama (z USA, Zjednoczonym Arabskim Emiratem, z późniejszym dołączeniem Arabii Saudyjskiej i może Egiptu) nie rozwinął się, a aneksji przez Izrael części Västbanken nie zrealizowano. Pozostał tylko atak Hamasu 7 października jako protest przeciw układowi im. Abrahama.
Ale równocześnie oglądamy w TV kilka lat wcześniejszą izraelską serię o historii konfliktu poczynając od lat przed I wojną światową. Widzimy gadające głowy Anglików, Arabów i Żydów, słuchamy ich głosów w różnych językach, naświetlających konflikt z różnych punktów widzenia. I okazuje się, że to była wojna wszystkich przeciw wszystkim. Brytyjczykom chodziło o zachowanie imperium, obietnice składali Arabom i Żydom, długo nie dotrzymując żadnej, zwalczali arabskie bunty i powstania i zabraniali Żydom imigracji.
Twórcy filmu kinowego ”Izrael-Palestyna” podzielili ten długi materiał (3,5 godziny) na części, dając w sumie ponad 5 godzin w 12 odcinkach. I, oczywiście, dodając więcej materiału i krótki komentarza Olssona przed każdym odcinkiem.
Aleksander Kwiatkowski
